Bu yazıyı Türkiye’li arkadaşlar için yazdım. Azerbaycan’da olan arkadaşlar medyadan bütün bunları görüyorlar ve biliyorlar.

6 Eylül 2017 tarihinde büyük bilim adamı, bilime birçok yenilikler getirmiş Azerbaycanlı Prof.Dr. Lütfi Ali Askerzade Rahim oğlu veya sadece Lotfi Zadeh 6 Eylül’de ABD’de yaklaşık 97 yaşında vefat etmiştir.

4 Şubat 1921 yılında Bakü’de Erdebil’li Azerbaycanlı bir baba ve çocuk hekimi annenin kurduğu bir ailede doğulmuş L. Zade 11 yaşına kadar Bakü’de yaşamıştır. Sovyetlerin etkisi ile Sovyet Azerbaycan’ını terk eden aile Tahran’a taşınmış ve L. Zade liseyi burada bitirmiştir. 1942 yılında L. Zade Tahran Üniveristesi Elektrik Mühendisliği Bölümünü bitirmiş, 1943 yılında ABD’ye gitmiştir. Lütfi Zade 1944 yılından 1959 yılına kadar Massachusetts Teknoloji Enstitüsünde ve Columbiya Üniversitesində master ve doktora ilmi derecelerini almıştır. 1959 yılından Berkeley Üniversitesində profesör, 1963-1968 yıllarında ise "Elektrik mühendisliyi” bölümü başkanlığı yapmıştır.

L.Zade’nin bilime getirdiği yeniliklerden Bulanık Mantık (1965), birçok bilim alanında kendi etkisini göstermiştir: Bulanık kontrol, bulanık kimya, bulanık fizik, bulanık psikoloji vs. gibi yeni bilim dalları geliştirilmiştir. Ona bazen asrımızın Einstein’i de diyorlar çünkü onun XX yüzyılda herkesten öne geçerek yüz yıllarla devam eden bilim normlarına ve klasik bilimlere değişik bir bakış açısı getirmiş ve bu da insanlığın kendisine ve dünyaya bakış açısında bir devrim olmuştur. Ayrıca bulanık mantık hayatımıza girmeyi çoktan başarmıştır: Tokyo metrosundaki kullanımı, beyaz eşyalarda kullanımı vb. alanlarda uygulaması hem insana konfor hissi vermekte, hem de ekonomik olmaktadır.

L. Zade sadece Bulanık Mantık teorisini geliştirmekle kalmamış diğer devrim karakterli çalışmalar da yapmıştır. Bunlardan Z dönüşümü (Kontrol Teorisi), kelimelerle hesaplama yöntemleri, esnek hesaplama teorisi, optimal filtreleme teorisi ve daha bir çok yenilikçi çalışmalar gösterilebilir. Hayatında bir çok ödül almıştır.

Ben ilk kez L. Zade ile 1988 yılında Sakarya Üniversitesinde yapılan bir bilimsel Konferansta tanıştım. Rusça çok güzel konuşuyordu, çok tevazu sahibiydi. Gençlere yardım etmeyi severdi. 2000 yılında onunla Almanya Siegen’deki konferansta görüştük. Prof.Dr. R. Aliyev’in organize ettiği bütün bilimsel konferanslarda olduğu gibi Antalya’daki bir konferansta ta iştirak eden L. Zade'nin 80. yaş yılını kutladık. Prof.Dr. Lütfi Zade ve Prof.Dr. Rafiq Aliyev iki iyi dosttu. Prof.Dr. Aliyev Bulanık mantık hakkında: ”Bulanık mantık teorisini bilimden ve felsefeden daha çok hızlı gelişen ve yayılan bir din akışına benzetiyorum” demiştir.

L. Zade’nin vasiyetinde onun kendi vatanında, Bakü’de gömülmesini arzu etmiştir. Şimdi bu vasiyeti gerçekleştirmek için çalışmalar yapılmaktadır.

Allah rahmet etsin! Mekânı nurla dolsun! Yeri cennet olsun! 7/09/2017