BAŞKENT GÜNLÜĞÜ / NECDET SİVASLI

e.mail: necdetes@mynet.com



Rusya pazarının getirisi götürüsü…



Amerika ve AB’nin Ukrayna krizin nedeniyle Rusya’ya uyguladığı

ambargo, Türkiye yarar mı? İlk bakışta, Rusya’nın özellikle ihtiyaç

duyduğu gıda maddelerini Türkiye’den alacağını açıklaması ile bizim

için Rusya pazarı önemli hale geldi. Ancak, bu Pazar, bizim için ne

getirir, ne götürür bunun hesabının da çok iyi yapılması gerekiyor.

Rusya pazarı üretici açısından önemlidir. Malın satılması, iyi para

kazanılması açısından bunun tartışılacak bir yanı da yoktur.

Dikkat edilecek olursa, hangi gıda maddesi ihraç ediliyorsa üretici

iyi para kazanıyor. Bunu yıllardır izliyoruz. İhraç edilen mallardaki

iç piyasalardaki pahalılık ve dalgalanma doğrudan tüketiciye yansıyor.

Bakınız bu yıl 2-3 liradan satılan limonun kilosu ihracat nedeni ile

birden 10 liraya yükselmedi mi?

Hiç kuşkusuz biz üreticilerin de korunmasını, ürünlerinden daha çok

kar elde etmelerini hem istiyor, hem de destekliyoruz. Hiçbir zaman da

üretimin ve üreticinin karşısında olmadık. Üretici ile tüketici

arasındaki dengelerin de bizi yönetenlerce mutlaka kurulması

gerektiğini de beklemekteyiz. Üretici teşvik edilsin, daha kaliteli ve

bol ürün elde edilmeye çalışılsın. Bunlar yapılırsa kötü mü olur? Hiç

kimsenin de bunların karşısında olacağını sanmıyoruz.

Ancak, bir de madalyonun öteki yüzüne bakmakta yarar var.

Bugün, Türkiye’de enflasyon çift haneli rakamları görüyorsa, bunda

gıda maddelerindeki yükseliş damgasını vuruyor. Zaten Merkez

Bankası’nın açıklamasında da enflasyondaki artışın gıda maddelerinden

kaynaklandığı sıkça vurgulanıyor. Bu yükseliş nedeni ile de Merkez

Bankası faiz indiremiyor.

Merkez Bankası, yayınladığı son raporunda tarımdaki olumsuz ve arz

koşullarının gıda fiyatlarında yukarı doğru baskı oluşturduğunu

vurguluyor. Raporda “Son dönemlerde gıda fiyatlarındaki yüksek seyir

enflasyon üzerinde yukarı yönlü baskılar oluşturuyor. Belirli tarım

ürünlerinde uygulanacak aktif bir dış ticaret politikası gıda

fiyatlarındaki yukarı yönlü riskleri sınırlamada etkili olabilecektir”

diyor.

Bunun yanında kuraklık, don ve dolu nedeni ile gıda maddelerinde

beklenen üretimin elde edilememesini de bunlara eklemeyi unutmayalım.

Nitekim Türkiye Ziraat Odaları Birliği Genel Başkanı Şemsi Bayraktar

da bu noktaya dikkat çekiyor ve “Üreticiler zor bir üretim sezonu

yaşıyor” diyor.

Her konuda olduğu gibi tarım konusunda da uzun vadeli ve önümüzü

görebileceğimiz çalışmalar yapmamız gerekiyor. Böyle durumlar

karşısında iç tüketimde sıkıntı yaşanmaması için alınması gereken

önlemler önceden alınmıyor ve bir planlama yapılmıyorsa bu

sıkıntılarla karşı karşıya kalmamız da kaçınılmaz oluyor. Bugün, Rusya

pazarı ile bunu yaşamaya başladık.

Ya da İspanya’nın, İtalya’nın yaptığını örnek alıp, buna göre hareket

etmek durumundayız. İspanya ve İtalya, zeytinyağı piyasasını elinde

tutuyor. Çoğu ihraç ettiği zeytinyağını ham olarak Türkiye’den alıp,

işliyor, kendi ambalajı ile ihraç ederek hem açık kapatıyor, hem

önemli miktarda kar elde ediyor. İngiltere KKTC’nden portakal ve

greyfurt alıyor, bunları işleyip, ambalajlayarak ihraç ediyor. Çay

konusunda da aynı yöntem uygulanıyor.

Gıda konusunda ortadaki bu olumsuzluklara Rusya’ya başlayacak ihracat

hiç kuşkusuz sebze ve meyve fiyatlarını daha da artıracaktır. Bunun

sonucu olarak pahalılık, ardından enflasyon artışı devam edecektir.

Bunun için ne gibi önlemler alınıyor, tüketici lehine neler yapılacak

bunların da kamuoyu ile paylaşılması gerekiyor.

Dünyanın her tarafında üretim düşüklüğünde, üretimin fazla olduğu

dönemlerde ürünler depolarda muhafaza edilir. Türkiye, depolama

konusunda da istenilen seviyelerde bulunmuyor. Stok yapacak durumda

değiliz. Ekonomik birliklerin de yeterince gelişmemiş olması var olan

sıkıntılara yenilerini ekliyor.

Bu durumda yapılması gereken, yeterli olmayan ürünlerin ithal edilmesi

olacaktır. Geçmişte bunun örneklerini gördük. Piyasalardaki fiyat

artışlarının önüne ancak bu şekilde geçilebilir. Birkaç yıl öncesine

baktığımızda aşırı pahalanan eti ithal ederek frenlemedik mi?

Zaten bazı Avrupa ülkeleri, Rusya’ya doğrudan ihracat yapamayacakları

için Türkiye’yi bir geçiş kapısı olarak da görmeye başladı. Türkiye

kanalı ile malların Rusya’ya ihraç edilmesi gündemde. Bunların ne

kadarının tarım ürünü olacağını bilemiyoruz. Görebildiğimiz kadarı ile

daha çok gıda dışı malların Türkiye yolu ile Rusya’ya ihraç

edilebileceğine dair çalışmalar yapılıyor.

Eğer bugün enflasyonla gerçek anlamda mücadele edilecek, tüketici

korunacaksa, bizi yönetenler bunun önlemini almak zorundadırlar. Son

bir yıl içinde gıda maddelerinde görülen aşırı pahalılık önlenmemiş,

tüketici de kaderi ile baş başa bırakılmıştır. Bu da ister istemez

enflasyon rakamlarının yükselmesine neden olmuştur.

Konuyu bu açıdan değerlendirdiğimizde Rusya pazarının üretici için

önemli, ancak iç tüketici ve yükselecek fiyatlar açısından olumsuz

olabileceğini görmekteyiz.

e.mail: necdetbuluz@gmail.com

necdetes@mynet.com