Turancılık, tüm Ural-Altay kavimlerinin birliğini savunan siyasi görüş. İlk olarak Finliler, Macarlar, Estonlar ve Rusya içindeki Fin-Ugor kavimleri ile beraber Tunguzlar, Moğollar ve Türklerin bir araya getirilmesi olarak ortaya çıkmıştır.

Turan ismi ilk defa İranlıların eski dini olan Zerdüştlüğün kitabı Avesta’da ve İran milli destanı Şehname’de geçer. Bu Akımın kurucusu Finli bilim adamı Prof.Mathias Alexander Castren (1813-1852) dir.

Turan haklarının konuştukları dil Ural-Altay dil gurubu diye adlandırılır. Bu guruba Altay dilleri ve Ural dilleri olarak ele alınan bu dil aileleri, eskiden aralarında var olduğu düşünülen dilbilimsel genetikten dolayı "Ural-Altay" dil ailesi denmektedir.

Bu "ailenin" Altay kolu Türkçe, Moğolca, Mançuca ve Tunguzca, Macarca. , Fince ve Estonca ise bu ailenin Ural kolundandır. Bazı dilbilimciler Korece ile Japonca' dır. Son zamanlarda yapılan karşılaştırmalı çalışmalar. Macarlar, Hunlarla akraba oldukları için dilleri de Altay kökenlidir dolaysıyla Türklerle akrabadır. Macarcanın Fin-Ugor kökenli bir dil olduğu tezi Alman ve Avusturyalı dilci ve antropologlar tarafından ortaya atılan bir tez olup, Amaç Müslüman olan Türklerle akraba olduklarının gizlenmesine yöneliktir.Fin Ugor tezine göre Macarların Hıristiyan olan Finlerle akrabalığı savunulur.bu tez Katolik kilisesi tarafından da desteklenmiştir. Günümüzde bu tez işlevini kaybetmiştir..



Ural Altay Dil Ailesi



Ural/Altay dil ailesi konuşanların sayısı 750 milyonu bulur. Ural kolunda (dil ailesi) mensup bir dili konuşanların sayısı 50 milyon, Altay koluna (veya dil ailesi) mensup bir dili konuşanların sayısı 700 milyonu buluyor.

Ural Kolu

Ural dil ailesi üç ana gruptan oluşmaktadır. a. Fin/Ugor dilleri b.Samoyed dilleri c. Yukagir dilleri.

Ural Kolu dilleri üç ana gruba ayrılmaktadır. Bunlar, Fin/Ugor dilleri, Samoyed dilleri ve Yukagir dilleri. Ural dilleri günümüzde yaklaşık 50 milyon insan tarafından konuşulmaktadır.

Finler (Fince: suomalaiset, İsveççe: finnar), Finlandiya'da yaşayan yerli halkın etnik kökenidir.

Finler, Finlandiya dışında Norveç'teki Kvenler, İsveç'teki Tornedalyanlar, Rusya'daki Ingriyalılar olmak üzere farklı ülkelerde de yaşamaktadır. Finler arasında "heimo" diye adlandırdıkları oymaklar bugün iç göç nedeniyle önemini yitirmiştir. Çoğunlukla Estonca ve Karelyaca gibi Baltık-Fin dilleri arasında bulunan Finceyi konuşurlar. Finlerin nüfusu yaklaşık 8 milyondur.

1. Fin/Ugor dilleri

Fin/Ugor dilleri kendi arasında iki gruba ayrılır: a. Fin dilleri: Bu diller dört grupta incelenir.

1. Perm dilleri: Komi, Komi-Permyak, Udmurt.

2. Finno/Volga dilleri: Mari, Erzya, Moksha, Merya, Muromian, Meshcherian.

3. Fin/Baltık dilleri: Fince (şive ve lehçeleri: Meänkieli, Kvencr ve Dış İngrî) , Karelce, Lude, Olonets Karelce, Livonca, Veps, Võro, and Votî, Estonca.

4. Sami dilleri: Sami/Lâpon lehçelerinden oluşur. Bunlar: Güney Sami, Ume Sami, Lule Sami, Pite Sami, Kuzey Sami, Kainuu Sami, Kemi Sami, Akkala Sami, Inari Sami, Kildin Sami, Skolt Sami, Ter Sami.

b. Ugor dilleri: Kantice, Mansice

2. Samoyed dilleri[değiştir

İki dilden oluşmaktadır: Kuzey Samoyedçe ve Güney Samoyedçe.

Kuzey Samoyedçenin lehçeleri; Enets, Nenets, Yurak, Nganasan, Tavgy/Tawgi, ve Yurats'tır. Güney Samoyedçe lehçeleri ise Kamasça/Kamas, Mator ve Selkup.

3. Yukagir dilleri

İki lehçeden oluşmaktadır. Kuzey Yukaghir ve Güney Yukaghir.

Altay dilleri

Altay dil ailesi

Altay kolu dillerini konuşan insanların sayısı 700 milyonu bulur ve Ural dağlarının güneyinden Japon denizine kadar ki bölgede konuşulur. Bu dil ailesi üç ana gruba ayrılır. Türk dilleri,Macar dilleri, Moğol dilleri ve Tunguz dilleri. Tartışmalı olmakla birlikte Japonca ve Korece'de bu kola dahil edilir. Fakat son zamanlarda yapılan karşılaştırmalı çalışmalar Japonca ve Korece'nin bu gruba girdiğini göstermiş ve bu tartışmalı durum ortadan kalkmıştır.

Macarca, Hun kökenli bir dil olup Altay dillerindendir, Macaristan ve çevre ülkelerde konuşulan bir dildir.

Yaklaşık 14.5 milyon konuşanı vardır ve bunların 10 milyonu Macaristan'da yaşar. En büyük topluluk, 1.5 milyon konuşanı ile komşu Romanya'daki Transilvanya (Sekelya) bölgesindedir.

Macarlar İsa'dan yaklaşık 1000 yıl önce bağımsız bir kavim olarak yaşamaya başlamış ve İsa'nın doğumu sıralarında Ural dağlarının doğusuna ulaşmışlardır. İsa'dan sonra V. yüzyılda Macarlar İç-Asya'dan batıya doğru göç eden Türklere katılarak onlarla birlikte Kafkas bölgesine gelmişler ve kesintisiz 500 yıl boyunca da burada oğuz Türkleri ile birlikte yaşamışlardır. Macarlar önce Batı Türkleriyle (Ogur /Oğuz/, Onogur /Onoğuz/, Şarogur ve Bulgar Türkleri) daha sonra da Doğu Türkleriyle (Hun, Sabir, Avarlar, kısmen Bulgar Türkleri ve Hazarlar) sıkı bir ilişki kurmuşlar ve bu dönemde Macarcaya gerek Batı gerekse Doğu Türklerinden özellikle de hayvan yetiştiriciliği ve tarımla ilgili yaklaşık 250 kadar sözcük geçmiştir. Bunlara örnek olarak árpa (arpa), búza (buğday), borsó (burçak), gyümölcs (yemiş), szőlő (
Türkler,Türkiye Cumhuriyetinden Batı Türkistan(Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan Türkmenistan,Kısmen Tacikistan) Doğu Türkistan Çin işgali altında.. Güney Türkistan, Afgan işgali altında,Irak Türkmeneli bölgesi, Iran işgalı altında bulunan Güney Azerbaycan, Saha Türkmen bölgesi ve Kafkasyada Azerbaycan cumhuriyetiyle Rus işgalı altındaki, Tatar, Çuvaş,Saha-Yakut, Başkırt , Altay, Tıva ,Hakas Özerk cumhuriyetiyle Kuzey Kafkas cumhuriyetlerinden Kabardino-Balkar….. Dağıstan Cumhuriyetleri…..Balkanlarda Bulgaristan,Makedeonya,Arnavutluk, Kosova,Bosna-Hersek,Sırbistan, Yunanistan, Arap ülkelerinden Suriye,Irak, Moldovyanın Gagavuz özerk bölgesi Kuzey Kıbrıs Türk cumhuriyetiyle ABD..Avrupaya çeşitli ülkelerde yaşamaktadırlar.

Türkçe, Bugün yaklaşık 350 milyon konuşuru bulunan Türk dili, Moğol ve Mançu-Tunguz dillerinin de yer aldığı Altay dil ailesinin en fazla konuşura sahip koludur.

Bugün Türk dili dünyada en fazla konuşuru bulunan diller arasında beşinci sırada yer almaktadır. Bu geniş Türk dili ailes Divanü Lügati't-Türk adlı eser, Kaşgarlı Mahmud tarafından Bağdat'ta 1072-1074 yılları arasında yazılan Türkçe-Arapça bir sözlüktür. Türkçenin bilinen en eski sözlüğü olup, o dönemde yaşamış Türk boylarının dil özellikleri, Türk dilinin yaygınlığı hakkında güzel bilgiler veren kapsamlı ve önemli bir eserdir.i içinde Türkiye Türkçesi, eski Osmanlı coğrafyasında konuşulmaktadır.

Türkiye Türkçesi

Türkiye Türkçesi dünya genelinde çok yaygın kullanılan önemli bir dildir. Avrupa Birliği kurumları tarafından yapılan araştırmaya göre dünyada 77 milyonun ana dili, ikinci dil olarak konuşanlarla birlikte 83 milyonun insanın konuştuğu bir dildir.

Türkiye Türkçesinde Arapça, Farsça, Fransızca vs. dillerden geçmiş kelimeler bulunurken, Türkçeden; Arapçaya, Farsçaya, Boşnakçaya, Yunancaya, Sırpçaya, Ermeniceye, İbraniceye, Bulgarcaya, İngilizce, Fransızca gibi dillere de geçen birçok kelime olmuştur.

Osmanlı döneminden beri geleneksel bir hâl alan Türkiye Türkçesi yazı dili, İstanbul ağzından temel almıştır. Bu ağzın özellikleri, yazı dili olarak klasikleşmiştir.

Türkçenin Anadolu'da kullanılmasında öncülük eden beylerden Karamanoğlu Mehmet Bey'in fermanı önemlidir.

Türkiye Türkçesi, varlığı tam olarak ispatlanamamış ortak Altay dil ailesine bağlı Türk dillerinin Oğuz öbeğine üye bir dildir. Türkiye Türkçesi dünyada en fazla konuşulan 15. dildir.

Türkiye Türkçesi Türkiye, Kıbrıs, Irak, Balkanlar, Orta Asya ve Orta Avrupa ülkeleri başta olmak üzere geniş bir coğrafyada konuşulmaktadır. Ayrıca bu dil, Türkiye Cumhuriyeti, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Kıbrıs Cumhuriyeti'nin resmî; Romanya, Makedonya, Kosova ve Irak'ın ise tanınmış resmî bölgesel dilidir.

Aynı öbek olan Oğuz öbeğinde bulunan Azerice ve Türkmence, İran, Azerbaycan, Afganistan, Gürcistan ve Türkmenistan'da konuşulur.

Lehçe ve ağızlar

Bugün Türk dilinin birçok lehçesi vardır. Sovyetler Birliği döneminde bu devletin sınırları içindeki Türk halklarının her birinin kullandığı ağızlar, yazı dili yapılmıştır. Böylece bir yapay uygulama ile birçok “dil” kurulmuştur. Bu şekilde oluşturulanlarla beraber bugün dünyada şu yazı dilleri vardır:

Türkçe

Azerice

Türkmence

Özbekçe

Kazakça

Kırgızca

Uygurca

Kırım Tatarcası

Nogayca

Gagavuzca

Çuvaşça

Tatarca

Başkurtça

Tuvaca

Altayca

Hakasça

Karayca

Karaçay-Balkarca

Yakutça

Türkiye Türkçesi bölgesi temelde iki ağız bölgesine ayrılır: Anadolu ağızları ve Rumeli ağızları. Anadolu ağızları, Anadolu toprakları ve civarındaki Türkçe ağızlarını kapsar, Rumeli ağızları Balkanlar’daki Türkçe ağızlarını kapsar.

Alfabe





Türklerin icadı olan Orhun (Göktürk) alfabesi

Tarihte Türkler, Orhun, Uygur, Arap, Mani, Brahmi, Süryani, Grek, İbrani, Kiril, Latin alfabelerini kullandılar. Türkiye'de 1928'den beri Latin alfabesi kaynaklı Türk alfabesi kullanılmaktadır.

Türkiye'de Türk Dil Kurumu, Mustafa Kemal Atatürk tarafından 1932 yılında Türk Dili Tetkik Cemiyeti adıyla bağımsız bir kurum olarak kurulmuştur. Türk Dil Kurumu dilin yalınlaşması, Türkçe ile ilgili bilimsel araştırmaların yapılması, yabancı kökenli sözcüklerin değiştirilmesi ile ilgili çalışmalar yapmıştır. Ancak 1983'te çıkarılan bir yasayla Türk Dil Kurumu, Atatürk'ün vasiyetine karşın kapatılarak aynı ad altında Başbakanlığa bağlı bir devlet dairesi kurulmuştur.



Türk dilleri

a. Bulgar grubu: Çuvaşça.

b. Kıpçak grubu: Karaimce, Kumukça, Karaçayca, Balkarca, Kırım Tatarcası, Tatarca, Başkırtca, Nogayca, Karakalpakça, Kazakça, Kırgızca, Urumca, Mişerce, Barabaca,

c. Oğuz grubu: Türkçe, Azerice, Türkmence, Gagavuzca, Horasan Türkçesi, Kaşgayca, Aynullu, Salarca, Afşarca, Songori,

d. Uygur grubu: Özbekçe, Uygurca, Yugurca, Aynuca, Tarançi,Ili Turki, Lop.

e. Sibirya grubu: Yakutça, Dolganca, Tuvaca, Tofalarca, Hakasca, Altayca, Şorca, Çulimce, Fuyü Gırgıs.

f. Argu grubu: Halaçça.

Moğollar, günümüzde Moğolistan'ın yerli halkıdır. Doğu ve Orta Asya kavimlerindendir. Asıl yurtları Moğolistan’dır.

Bugün Moğollar, Moğolistan dışında Rusya'ya bağlı; Aga Buryat Özerk Bölgesi, Ustorda Özerk Bölgesi ve Buryat Cumhuriyetinde yaşamaktadırlar. Ayrıca Çin ile Moğolistan arasında yer alan İç Moğolistan Özerk Bölgesi'nin de büyük çoğunluğu Moğol'dur.

Tarihte, Asya kıtasının büyük bir kısmına sahip olup, yayıldılar. Memleketlerinden çıkıp da geri dönmeyenler, diğer milletler arasında eridiler. Bugün Moğollar, sadece Çin ile Rusya arasındaki Moğolistan’da yaşarlar. Mongoloid tiptedirler. Dilleri Altay dillerinden olan Moğolcadır.

2.Moğol dilleri

b. Moğol oluşur: Khalkha (Halha Moğolcası) Mongolian, Urdus, Oirat (Kalmyk), Darkhat, Buryat, Khamnigan Mongol, Dagur or Daur, Monguor, Kangjia, Bonan, Dongxiang, Eastern Yugur (Shira Yugur), and Moghol.

Tunguzlar, dilleri Altay dil ailesine mensup olup Türkler ve Moğollarla yakından ilgili, ortak geçmişe sahip bir etnik grup.

Dilleri Moğolca'ya ve Sibirya'da konuşulan Türk dillerine yakındır.

Tunguz kökenli halklar günümüzde Kuzey Çin ve Rusya'nın merkeze en uç toprakları içindeki Mançurya bölgesinde yaşamaktadırlar. Çin'in İç moğolistan bölgesinde de yaşayanları vardır. Tüm nüfuslarının 15 milyona yakın olduğu tahmin edilmektedir. Rusya'da Evenks özerk bölgesinde de Evenk Tunguzları yaşar. Rusya'da diğer yaşadıkları bölgeler; Tyumen ve Tomsk Oblasts, Krasnoyarsk Krai ile Evenk Autonomous Okrug, Irkutsk, Chita, ve Amur Oblasts, Buryatya, Yakutistan, Khabarovsk Kray, ve Sakhalin Oblasttır.

Tunguz dilleri

c. Tunguz dilleri: Evenki (Tunguzca), Solon, Manegir, Nanai, Akani, Birar, Kile, Samagir, Orok, Ulch, Oroch, Udege, Mançuca ve Şibe dili.

Tartışmalı diller Japon dili ve Kore dilinin de Altay grubuna dahil olduğu da bilim çevrelerinde kabul görmektedir.

Japonlar , Japonya nüfusunun %98.5'i oluşturan etnik grup. Japonların torunları, dünya çapında yaklaşık 130 milyon kadardır ve bunların yaklaşık 127 milyonu Japonya'da ikamet etmektedir. Diğer ülkelerde yaşayan Japonlar'a da( nikkeijin ) denilmektedir. "Japonlar" terimi kimi bağlamlarda Yamatolar olarak geçmektedir. Bazen de Japonya'da ikamet eden azınlıklardan Aynular ve Ryukyuluları (Ryukyu takımadaları yerli halkı) da kapsamaktadır.

Japon dilleri: Japonca, Amami, Okinawan, Miyako, Yaeyama, Yonaguni

Koreliler , Kore Yarımadası'nda bulunan ve iki ayrı Kore devletine mensup tüm kişileri içine alır. Kore Cumhuriyeti ve Kuzey Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti vatandaşlarına "Koreli" denir.

Kore dili.

Korece, Kore yarım adasında ve komşu Yanbian özerk bölgesinde (Çin) yaygın olarak kullanılan bir dildir ve hem Kuzey Kore hem de Güney Kore'nin resmi dilidir.

Dünyada eski SSCB, Avustralya, ABD, Kanada, Brezilya, Japonya ve Filipinlerdeki göçmen komünitelerle birlikte toplam 78 milyon Koreli vardır. Korece ve Korelilik özdeşleşmiştir.

Korecenin kökeni uzun süre belirlenememişti ve uzmanlar Altay Dillerine bağlı olduğunu düşünüyorlardı. Yakın zamanda bu kanıtlandı. Ancak hangi kola bağlı olduğu hâӀâ belirlenemedi.

Korece, konuşulan dilin adıdır. Koreliler tarih boyunca Hanja adını verdikleri Çince yazı karakterlerini kullanmıştır. Günümüzde ise ağzın ve dilin aldığı şekle göre karakterize edilen Kore alfabesi Hangul kullanılmaktadır. Güney Kore'de çocuklara halen 1800 adet Çince karakter öğretilmektedir.

Turan Halklarında Din

Turan halklarından Türklerin büyük çoğunluğu Müslüman olmakla beraber , Hıristiyan,Musevi,Budist ,Gök tanrı İnancına sahip Türklerde bulunur,Türklerden Gagavuzlar,Karamanlılar ,Yakut-saha ve Çuvaşların bir kısmı Hıristiyan dır.Hazar imparatorluğunun kalıntıları olan Karaim ve Kırımçak Türkleri Musevi’dir Budist ve göktanrı inancına sahip Türk topluluklarıda vardır Müslüman Türklerin; Büyük çoğunluğu Sunni olmasına karşın Anadolu Türklerinden Önemli sayıda Alevi- Bektaşi, Azerbaycan Ve Irak Türkmenelide Şii-Caferi Türkler vardır.

Turan halklarından Macarların büyük çoğunluğu Hıristiyan Katoliktir.

Finlilerin ise büyük Çoğunluğu Protestan Hıristiyan dır ve Evangelik Luteryan Kilisesine mensuptur.

Turan halklarından Moğolların dini ise Buda inancının Lamaizm mezhebine mensuptur. Din adamlarına “lama” adını verirler. Lamalar, tabiblik ve büyücülük de yaparlar. Din merkezleri Tibet'teki Lhasa şehri olup ikinci derecedeki dînî merkezleri Urga'dır. Moğolistan'da, putperest ve Hıristiyanların yanında, çok az da İslâm dînine mensup olanlar vardır.

Turan halklarından Koreliler, Hıristiyan, Budizm gibi dinlere mensup olmakla beraber Japonlar, Şintoizm, Budizm Hıristiyanlık gibi dinlere mensuptur.

Turan halkları Dünya sahnesine önemli bir güç olarak çıkabilir, bunun yolu da aralarındaki birlikten dayanışmadan geçer.

Kaynakça:

1)Türkçülüğün Esasları syf.25 (Gökalp, Ziya)

2) Füsun Üstel, Türk Ocakları (1912-1931), İletişim

3)Jacob Landau, Pan-Turkism: From Irredentism to Cooperation, London 1981, s. 34-35.

4)Landau, a.g.e. s. 74-78.

5) Landau, a.g.e. s. 116-117.[kaynak belirtilmeli]

6)Tarık Demirkan, Macar Turancıları, Tarih Vakfı Yay. 2000, s. 27, 28.