İki ay kadar önce Azerbaycan’ın Başkenti Bakû’den bir mesaj aldım. Bu yıl üçüncüsü yapılacak olan (31 Ekim–01 Kasım 2013) Uluslararası Bakû İnsani Forum’una ( Baku Beynelhalq Humaniter Forumu) davet ediliyordum. Davet, Azerbaycan Devlet İktisat Üniversitesi Rektörü (ASEU) ve aynı zamanda Azerbaycan Cumhuriyeti Parlamento üyesi Prof. Dr. Şemseddin Hacıyev adına Eğitim Bakanlığı Koordinasyon Kurulu üyesi ve Uluslararası İlişkiler Ofisi’nden Beyim Nabiyeva tarafından yapılıyor ve ‘yüksek seviyeli bu toplantıya’ iştirak edip edemeyeceğim soruluyordu. Vaki nazik davetlerini kabul ettiğimi kendilerine ilettim. Bir süre sonra da, resmî davet yazım ile uçak biletim gönderildi ve Bakû’de Hilton Otel’de otel rezervasyonumun yapıldığı bildirildi.



30 Kasım 2013 gecesi Bakû’ye, ‘Haydar Aliyev Adına Uluslararası Havaalanı’na indim. Benim gibi Forum’a gelen iştirakçileri VIP salonuna aldılar, Azerbaycanlı pırıl pırıl gençler, valizlerimizi alıp pasaport işlemlerini kendileri yaptılar. Bizlere ‘hoş geldiniz’ deyip çay ve kahve ikramında bulundular. Sonra da bizleri bekleyen konforlu otobüslere alarak kalacağımız otellere bıraktılar.



Sabahleyin otellerde yapılan kahvaltı sonrasında, çok ilginç bir mimarisi olan Haydar Aliyev Merkezi’ne götürüldük. Burada Forum’a, 80 kadar ülkeden 1000 kadar davetli geldiğini öğrendim. Forum’un resmi açılış töreni saatine kadar etrafı dolaştım. Tanıdık simalar aradım. Sakarya Üniversitesi’nden sadece ben gelmişim. Türkiye’den başka üniversitelerden de davetliler vardı. Lobide dolaşan Hıristiyan, Musevi ve Müslüman din adamlarının, dini kıyafetleri içinde, fotoğraflarını çektim. Değişik kıyafetler içinde gelen insanların ülkelerini tahmin etmeye çalıştım.



Haydar Aliyev Merkezi’nde verilen dokümanlardan öğrendim ki, bu Forum, Azerbaycan Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu’nun himayelerinde organize ediliyor. Bu yıl üçüncüsü organize edilen Forum’a dünyaca ünlü bankacılar, bürokratlar, gazeteciler, ilim, sanat ve siyaset adamları ile sivil toplum kuruluşları temsilcileri ve dünyaca saygın işadamları davet edilmişler. Çok sayıda Nobel Ödülü almış insan var... Eski devlet ve hükümet başkanları burada… Daha sonra öğrendim ki, Türkiye’den TİKA Başkanı, Anadolu Ajansı Genel Müdürü ve eski Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel de özel bir uçakla gelmiş.



Verilen programdan yine öğreniyorum ki, Forum’un devam edeceği 2 gün süresince 8 farklı başlıkta oturum organize edilmiş… Forum süresince küreselleşen dünyanın realiteleri dikkate alınarak 21'inci yüzyılın güncel insani sorunlar tartışılacak... Teknolojilerin uyumu ve geleceğin anahtarları, 20'inci yüzyılın temel çağrıları, ekonomik gelişmenin insani yönleri, bilimsel innovasyonlar ve onların eğitim ortamına transferi, toplumda değer uzlaşması ışığında multi-kültüralizm ve özgünlük, post-modern dönemde millî kimlik, sürekli gelişim ve çevresel uygarlık ile küreselleşen enformasyon ortamında medyanın güncel sorunları, gibi konular masaya yatırılacak.



Benim katılacağım oturumun ana teması: İktisadî Kalkınmanın İnsanî Yönleri… Bu yuvarlak masa toplantısına konuşmacılar ve dinleyicilerle birlikte 15o kişinin katılması planlanmış. Rektör Prof. Dr. Şemseddin Hacıyev açılış konuşması yapacak, ev sahibi…



Saat 10.00’a doğru Forum’un başlayacağı anons edildi ve katılımcıların salonda yerlerini alması için duyuru yapıldı.



Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev Forum’un açılışında bir konuşma yaptı. Ardından Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin’in ve Birleşmiş Milletler Teşkilatı (BM) Genel Sekreteri Ban Ki-Mun’un Forum katılımcılarına mesajları okundu. UNESCO Genel Direktörü İrina Bokova, Forum katılımcılarına ekrandan görüntülü olarak seslendi. Arkasından ISESCO Genel Müdürü Abdülaziz bin Osman el-Tüveycri konuşma yaptı. Onun konuşmasını takiben, yürümekte zorlanan Türkiye’nin eski Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, kendisi için özel hazırlanan kürsüye getirilerek, İngilizce olarak hazırladığı bir metni okudu.



Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Forum’da yaptığı konuşmada, hoşgörü, diyalog ve çok-kültürlü bir hayatın gerekliliğini ifade ederek, "Azerbaycan'da yaşayan bütün milletlerin, dinlerin temsilcileri sulh ve kardeşlik içinde yaşamıştır. Bu bizim büyük servetimizdir, bu serveti koruyoruz, koruyacağız. Biz etnik temizliğe maruz kalmış bir milletiz ve topraklarımız işgal altındadır. Bir milyondan fazla gözmen var. Onlara mali olarak destek veriyoruz" dedi.



Konuşmalardan sonra yemeğe geçildi. Misafirler için her hangi bir protokol yoktu. Çok hoşuma gitti. Herkes uygun bulduğu bir masaya oturdu. Yemekte, tesadüfen, Eski bakanlardan Hikmet Çetin ve Namık Kemal Zeybek ile aynı masayı paylaştık. Kendileri ile ilk defa yüz yüze geliyordum. Yemek boyunca değişik konular hakkında sohbet oldu. Çok mütevazı bir davranış içinde gördüğüm Cumhurbaşkanı İlham Aliyev de misafirleriyle birlikte yan masamızda yemek yedi. Hikmet Çetin Bey, bir ara kendisinin yanına gidip selâmlaştı.



Bir uzay üssünü andıran mimarîsinden çok etkilendiğim Haydar Aliyev Merkezi’nin muhteşem salonunda öğle sonu da konuşmalarla geçti. Geçmişte, değişik ülkelerden ve değişik alanlarda Nobel Ödülü almış 13 kişi konuşma yaptı. Konuşmalar saat 18.00’e kadar sürdü. Toplantı sonunda, meşhur Fairmont Baku’nun ‘Nizami Gencevi’ isimli ilginç salonunda ‘İştirakçiler Şerefine’ muhteşem bir akşam yemeği verildi. Masalarda ‘yok, yoktu’… Yemek sonunda katılımcılar otobüslerle kaldıkları otellere götürüldüler.



İkinci gün programı tüm otellerin kendi salonlarında yapıldı. Yukarıda belirttiğim gibi benim katılacağım oturumun ana teması, ‘iktisadî kalkınmanın insanî yönleri’ idi. Toplantı için belirlenen salon, çok sayıda salondan biri olan ‘Sevda Zalı (salonu)’ idi. Konuşma ve tartışmalar, Rektör Prof. Dr. Şemseddin Hacıyev’in ev-sahibi moderatör olarak açış konuşması ile başladı. Yuvarlak Masa toplantısının açılış konuşmasında İngiltere ve Ukrayna’dan gelen iki moderatörü daha vardı. Bunlar kısa birer konuşma yaparak bu toplantının güzel geçmesi için temennide bulundular.



Selâmlama konuşmalarını takiben ele alınan konular 3 ana başlıkta tartışıldı:

— İktisadi kalkınmanın sürdürülebilirliği problemi: İnsanî yönün önceliği

— Global ekonomik sistemin insanî problemleri

— Global ekonomik gelişmenin yeni dönemi: problemler ve perspektifler



Öğle yemek arası hariç akşama kadar devam eden konuşma ve tartışmalarda iktisadî kalkınmanın insanî boyutu enine boyuna tartışıldı. İnsanlığın problemleri ve çözüm önerilerine yer verildi. Geçmişte karşılaşılan insanî problemlerin günümüzdeki durumu ele alındı. Dünyadaki fakirlik ile eşitsizlik üzerine dikkat çekildi. Global krizlerin insanlar üzerindeki etkilerine çeşitli yaklaşımlar getirildi. Azerbaycan ekonomisiyle ilgili olarak 2020’ye doğru insanî hedefler ortaya kondu. Toplantı arasında ‘gardaşım’ dediğim, Dekan Doç Dr. Hankişi Hankişiyev ve Prof. Dr. Qabil Manafov Hoca ile sohbet etme imkânı buldum. Hasret giderdik.



Toplantının sonunda bir sonuç bildirisi (Deklarasyon) okunarak kabul edildi. Deklarasyonda, katılımcılar devletlerarası ve bölgesel işbirliğinin tüm seviyelerinde dayanışmanın önemini, kalkınmanın sürdürülebilirliğinin sağlanması için bilimsel, insani ve kültürel entegrasyonun güncelliğini dikkate alarak uluslararası topluma konuya daha fazla dikkat ayırması yönünde çağrı yaptı.



Azerbaycan da dahil, bir çok ülkenin çok kültürlülük alanında başarıları takdir edildi ve çeşitli ülkelerin toplumda konsensüs sağlanmasına yönelik tecrübelerinin öğrenilmesinin önemine vurgu yapıldı.



Hoşgörü kültürünün oluşması amacıyla çok kültürlülük sorunlarının basında ele alınmasının büyük önem arz ettiğini ifade edildi.



Akşam Bilge isimli köyde bulunan ve çok lüks bir otel olan Jumeirah Bilgah’de canlı müzik eşliğinde bir veda yemeği düzenlendi. Muhteşem yemek 3 saat kadar sürdü.



Benim iki gün daha kalma imkânım olmadı, ama ertesi gün, foruma katılan iştirakçilerin, ülkenin diğer bölgelerini (Nahcıvan, Gence, Lenkaran, Gabala ve Quba) görüp Azerbaycan halkının kültürüyle ilgili bilgi sahibi olmaları için ziyaret programlar düzenlendi.



Sonuç olarak;



Uluslararası Bakû İnsani Forumu muhteşemdi. Çok büyük çapta bir organizasyon olmasına rağmen pürüzsüz ve aksaksız bir Forum gerçekleştirildi. Emeği geçenleri kutluyorum. Forum’da tartışılan konular benim için çok faydalı oldu. İnşallah Forum’da yapılan konuşmalar yayınlandığında onları da siz okuyucularımla paylaşacağım.