Patates üreticisinin korkulu rüyası siğil hastalığı 9 yıl sonra yeniden görülünce Tarım Bakanlığı acilen toplanıp bu olay için karar vermek istedi. Bu karar sonrasında siğil hastalığını önlemek amacıyla alınacak tedbirlerin de kapsamı genişletilecek. Bu konuda ne gibi tedbirlerin alınması gerektiğine dair son kararlar 17 Şubat’ta Nevşehir de verilecek. Sektör temsilcileri kısa sürede tedbir alınması gerektiğine dikkat çekse de tedbir alınmaması halinde yemeklik patatesin ithal edileceğini kaydetti. Tohum Sanayicileri ve Üreticileri Alt Birliği (TSÜAB) Başkanı İlhami Özcan Aygun da toprakta 20-30 yıl kalabilen patates siğilinin artması halinde fiyatlarının yükselmesi tüketici açısından olumsuz bir gelişme olacağını belirtti. Bu sorunla başa çıkmak isteyen üreticimiz Türkiye’nin kısa zaman içinde kendi tohumunu üretilmesi gerekmektedir. Üretilen yerli tohumunun Türk çiftçisi tarafından yaygın bir şekilde kullanılması da bu sorunla başa çıkabilmenin bir yoludur. Bir diğer yolu da üreticilerimiz sertifikasız tohum kullanmamalıdır.



RUSYA’YA KISA SÜRELİ AMBARGO



Bu konuya hassasiyetle yaklaşan Denizli Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı İbrahim Gür, patateste siğil hastalığının yayılmaması için karantina uygulamasına gidilmesi gerektiğini belirtti. Bu konuda bir başka duyarlı başkanımız olan Denizli Meyve ve Sebze Komisyoncuları Derneği (DEMESKO) Başkanı Halil Öztürk ise Rusya'nın patates ithalatı için beklediğini ifade ederek, "Türkiye'de baş gösteren siğil hastalığı için gerekli tedbirler alınmazsa elimizdeki patatesi de Rusya'ya verirsek patates fiyatları yüzde yüz artar. Hastalığın diğer bölgelere bulaşması önlenmeli. Üretici desteklenirse kısa sürede bu hastalığın olumsuz koşullarından en az zararla kurtuluruz" dedi.



A’DAN Z’YE PATATES SİĞİL HASTALIĞI



Hastalık, patatesin genellikle toprak altı kısımlarında görülür. Toprak altı belirtileri yumru, stolon, gövdenin toprakla birleştiği yerlerde meydana gelen karnıbaharı andıran bezelye büyüklüğünden yumruk büyüklüğüne kadar değişen büyüklüklerde pürüzlü siğiller şeklindedir. Bu siğiller ilk oluştuğunda yeşilimsi renkli olur.; zamanla esmerleşir, siyaha dönüşür, çürümeye başlar.Köklerde ise siğil oluşumu yoktur. Hastalığın yeşil aksamdaki belirtisi genellikle belli değildir. Bazen canlılıkta azalma şeklinde ortaya çıkabilir. Çok nadir olarak yapraklar enfekte olabilse de hastalanmış patates bitkisinin yeşil kısmı hiçbir değişiklik göstermez, tıpkı sağlam bitki görünümündedir. Hasta yumrular tarlada veya depoda çürür. Patates siğili, patatesin en tehlikeli hastalığı olup, yüzde 60-70 oranlarında ürün kayıplarına neden olur. Bu hastalığı yayılması bulaşık yumru ve toprak hareketleriyle olur. Bulaşık alanlarda oluşan urların çürüyüp parçalanması ile etmenin dayanıklı sporları toprağa yayılır. Bu dayanıklı sporlar toprakta 20-30 yıldan fazla canlı kalmaktadır. Etmen aynı zamanda X virüsünün de taşıyıcısıdır. Hastalığın yayılması şu yollarla olmaktadır. Hastalıklı yumrularla, Bulaşık topraklardan gelen patates yumruları ile, Bulaşık alanlarda yetiştirilen yumrulu bitkilerle, Bulaşık alanlarda kullanılan makine ve aletlerle, Bulaşık topraklarda dolaşan insanların ayakkabılarının tabanı, Hayvanların ayaklarına bulaşan toprak, Bulaşık toprak yüzeyinden esen rüzgarlarla olmak üzere toprak taşıyabilecek her şey ile rahatça yayılabilir. Ülkemizde bugüne kadar yapılan sürvey çalışmaları sonuçlarına göre Niğde İli Ağcaşar Köyü, Nevşehir İli Derinkuyu İlçesi ve Kaymaklı Kasabası ile Ordu ili Aybastı İlçesindeki patates üretim alanlarında tespit edilmiştir. Bugüne kadar yapılan tarla kontrollerinde İlimizde bu hastalığa rastlanmamıştır. Hastalık etmeninin toprakta uzun süre kalabilmesi, varlığında patates tarımını imkânsız kılması, kimyasal mücadelesinin bulunmaması, nedeniyle hastalığın kontrolü iç ve dış karantina tedbirlerinin ve kültürel önlemlerin alınmasının önemini ortaya koymaktadır. Hastalığın görüldüğü diğer ülkelerde İç ve Dış Karantina tedbirleriyle kontrol altına alınmıştır.



MÜCADELE YÖNTEMLERİ



Bu hastalığa karşı toprakta veya bitkide yapılabilecek herhangi bir kimyasal mücadele metodu yoktur. Hastalık görüldüğü yerlerde sıkı karantina tedbirleriyle kontrol altına alınmalıdır. Bir tarlada tek bir bitkide hastalık belirtisinin görülmesi halinde tarla siğille bulaşık kabul edilir. Patates Siğili hastalığında ana hedef bu hastalığı toprağa bulaştırmamak olmalıdır. Bunun için:



- Patates tarımı yapılacak alanlarda toprağın hastalıkla bulaşık olup olmadığını anlamak için toprak analizi yaptırılmalıdır.

- Dikimde mutlaka hastalıktan ari temiz, sertifikalı tohumluk kullanılmalıdır.

-Tarlada tek bir bitkide hastalık belirtisinin görülmesi halinde tarla bulaşık kabul edilir.

Bulaşık tarlalarda patates ve solanaceae familyasına ait bitkiler (domates, patlıcan, patates vs.) yetiştirilmemelidir. Bulaşık tarlalarda toprak parçası taşıyacak yumrulu bitkiler ile şaşırtma amaçlı fide ve fidan gibi üretim materyali yetiştirilmemelidir

- Bulaşık tarladan elde edilen yumrular kesinlikle tohumluk, sofralık ve hayvan yemi olarak kullanılmamalı, olduğu yerde yakılarak veya derince gömülerek sönmemiş kireçle örtülüp imha edilmelidir.

- Tarlada kalan yeşil aksam ve yumru artıklarıda yakılarak imha edilmeli, tarla kenarındaki solanum türlerine ait yabancı otlar temizlenmelidir.

Sporangia hayvan bağırsaklarında da canlılığını sürdürebildiği için hayvan atıkları ile de yayılabileceğinden hastalıklı yumrular hayvan yemi olarak kullanılmamalıdır.

- Üreticilerin tarla işleme, çapalama ve hasat sırasında kullandıkları her türlü araç gerece, hayvanların ayaklarına ve ürüne yapışan bulaşık toprağı tarla dışına çıkararak temiz alanlara bulaştırmaları önlenmelidir.

- Hastalık belirtileri görülen yumruların teşhisi için İl ve İlçe Tarım Müdürlükleri’nde görevli uzmanlara gösterilmesi gerekmektedir



Ayşe ALTAY / Balkan Günlüğü Gazetesi / İZMİR