Avrupa Birliği 2020, Türkiye 2023, Ermenistan 2020 vb... Peki Azerbaycan kendisinin orta ve uzun dönem için kalkınma stratejilerinde ve senaryo çiziminde hangi seneye odaklanmalı? Arkadaşlar orta vadede 2018`i öneriyorlar.



Müslüman dünyasında ilk cumhuriyet olan Azerbaycan Halk Cumhuriyeti`nin 100. yılı/ Baya mantıklı seçim. Aynı zamanda, ben bir o kadar uzun vadeli bakarak “Azerbaycan 2031” stratejik platformunun oluşumundan yanayım. Peki, neden 2031 yılı? Çünkü:



# Azerbaycan`ın bugünkü bir sıra sosyal, ekonomik, siyasi, psikolojik sorunlarına baktığımızda onların birçoğunun kökünde “Sovyetler” döneminin izlerini bariz şekilde görmemiz mümkün. Özel mülkiyetin yaşadığı bazı sorunlar, hukuk alanındaki aksaklıklar, siyasi partilerin ve sivil toplum örgütlerinin gelişim sorunları, eğitim ve sağlık reformlarının beklenilen sonuca ulaşmasındaki zaman aşımı bu kabiledendir (“desovetization” kavramı hatta konsept olarak alakalı terimler listesinde öz yerini almış). Kuşkusuz eski sovyet düşünme tarzından toplum olarak topyekün kurtulmamız gerekli. 2031 yılında Sovyetler Birliği’nin parçalandığı 1991 yılında doğan çocuklar 40 yaşlarına varıp toplumda söz sahibi olacaklardır. Bundan daha erken dönemde onların iş sahibi olabilmelerininve ülkede gerçek nesil değişiminin yaşanmasının asla gerçekçi olma olasılığı yoktur. Yani burada nesil değişikliği derken sadece ifadenin demografik anlamı değil, özellikle bunun ekonomik, toplumsal ve siyasal yansımaları göz önünde bulundurulmalıdır.



# 2001 yılında aktif faaliyete geçen Devlet Petrol Fonu`na toplanan aktiflerin kurumun 30.yılı olan 2031 yılına doğru kritik eğilimi, hatta en iyimser senaryolara göre de ülkedeki petrol ve doğal gaz hâsılası ile birlikte azalacağı yönündedir. 2020`lerden sonraki ekonomik eğilim değişikliklerinin doğal olarak, bir süre aktif ekonomik döneme denk gelmesi ile kendi etkilerini sadece 2030`lardan sonra gösterecektir.



# Buna paralel olarak, şimdiki kamu harcamaları, korporatif borçlanma ve petrol gelirlerinden istifade temposu ile gidersek, aynı zamanda uzun vadede kamu borçlanması beklendiği şekilde artarsa – kamu maliyesi teorisindeki ünlü “denk gelen nesiller” modelinden de (overlapping generations model) yola çıkarsak bir sonraki nesil şimdiki neslin aşırı tüketiminden olumsuz etkilenebilir. Onların tasarrufu ve tüketimindeki azalmalar ise ekonomik artışı ve kalkınmayı kesin şekilde aksatacaktır. Bana göre “bir sonraki nesil” ise yalnız 2030`ların sonrasında “tecelli” edebilecektir.



# Tüm uluslararası örgütler kendi raporlarında 2030 yılına kadar Azerbaycan`da olacak ekonomik trendleri az veya çok öngörebiliyorlar. Peki, ondan bir sene sonra, yani 2031 yılı? O dönem için önceden görülebilenliğin yüksek olmadığı tahminleri bu gün ağır basıyor. Bu sebepten de o seneye odaklanma bana mantıklı görünmektedir.



# Tüm bunların yanı sıra etnoslar üzerine yapdığı araştırmalar ile ünlü olan bilim adamı Lev Gumilyev`in ortaya çıkardığı insanların ideallari uğruna kendilerini feda edebilme ihtirasından doğan “passionar enerji”nin en kısa vadede toplanması devriliği ile kıyasladığımızda da Azerbaycan ve tüm Kafkasya için 2030`ların stratejik önemini görüyoruz.



2031 yılında nasıl bir Azerbaycan`la karşılaşacağımız yönünde bir kehanet yapmak istemem. Yazınında adından görüldüğü üzere bu, özellikle zamanlama açısından bir genel çerçeve çizmek girişimidir. Daha detaylı fikirler, olgular, vizyonlar, stratejik amaçlar ve senaryolar daha kapsamlı araştırmalar ve “beyin fırtınaları” talep etmekte. Ama kuşkusuz olan şu ki, gelecek nesillere daha güzel bir miras bırakmak için başta hükümet olmakla toplumdaki her bir aktörün – sivil toplum örgütlerinin, milli şirketlerin, üniversitelerin, aydınların, düşünce kuruluşlarının belli sorumlulukları vardır. Bu sorumlulukları suistimal etmenin bedelini düşünmek bile, insana çok zor geliyor.



KenanAslanlı



Kamu Yönetimi Akademisi (Bakü) Öğretim Üyesi



Azerbaycan-Türkiye İşadamları Birliği Bölüm Başkanı