BAŞKENT GÜNLÜĞÜ / NECDET SİVASLI

e.mail: necdetes@mynet.com



Enflasyon fren tutmuyor…



Yıllık enflasyon oranına baktığımızda resmi rakamlar % 9,32 olarak

gösteriyor. Aslına bakılacak olursa, çarşı-Pazar ve mutfaktaki

enflasyonun % 15-20 oranında olduğunu görüyoruz. Özetlenecek olursa

enflasyon uzun zamandan bu yana çift haneli rakamlara ulaşmış durumda.

Yıllardır tartışılan bir konu var. Enflasyon hesaplanırken, özellikle

çok az kullanılan mallar kaleme alınıyor. Bu da hiç kuşkusuz yanıltıcı

oluyor. Hâlbuki enflasyon hesaplarında gıdanın çok önemli bir yeri

bulunuyor. Bu nedenle gıdasız enflasyon hesabının yapılmasını doğru

bulmuyoruz.

Şimdi son 7 aylık artışlara baktığımızda bazı sebze ve meyve

fiyatlarının uçuşa geçtiğini görmekteyiz. Artışların ise % 50’yi

yakaladığı görülüyor. Bugün ihracat nedeni ile limonun kilosu 10 lira

olduysa, bazı sebze ve meyve fiyatlarındaki yükseliş % 100’leri

aştıysa bunu enflasyon değerlerine nasıl almazsınız?

Piyasalar bir göz atalım:

Kayısı, kiraz, fındık, limon, şeftali, armut gibi meyve fiyatlarında

son 7 ayda görülen artışın % 50’yi geçerek bir rekora imza attığını

görmekteyiz. Hani, denilebilir ki “Susuzluk, dolu ve diğer nedenle

ürünlerde azalma oldu. Bazı mallar da ihracat nedeni ile arttı.” Bunu

kabul ediyoruz. Ancak, bunlar enflasyonu artırıyor mu artırmıyor mu

buna bakmak gerekiyor. Öyle veya böyle ortada bir artış var ve bu

pahalılığı meydana getiriyor.

Kaldı ki, Rusya ile yaş meyve ve sebze, kanatlı et ve diğer ürünlerin

ihracatı için masaya oturduk. Eylül ve Ekim ayında Rusya’ya ihracat

başlayacak. İç piyasadaki fiyatlarda yeni bir artış yaşanacak. Bu da

sebze ve meyve fiyatlarının yükselmesi anlamına gelecek ki, enflasyon

rakamları daha da artacak demektir.

AB, şimdi Rusya’ya ambargo uyguluyor ve tarım ürünleri satmıyor. Bu

durumda Türkiye’nin Rusya pazarına meyve-sebze satışlarında % 20-40

artış olabileceğine dikkat çekiliyor. İşte bu satış nedeni ile iç

piyasada fiyatların yükselme riski da var. Bunu önlemek için bir önlem

alındı mı, ya da ne gibi önlemler alınacak, bunların da kamuoyu ile

paylaşılmasında yarar görmekteyiz.

Bakan Mehdi Eker şimdi kalkmış “Gıdanın enflasyon sepetindeki ağırlığı

azaltılmalıdır” diyor. Hem de Tarım Bakanı’nın böyle bir açıklama

yapması talihsizliktir. Akademisyenler, işin uzmanları tüketicinin

gelirinin % 25’ini harcadığı gıdanın, enflasyon hesabının olmazsa

olmazı olduğunu söylüyor. Gıda harcamalarının enflasyon üzerinde

önemli etki yaptığını anlatıyorlar ve uyarı üzerine uyarı yapıyorlar.

Yaşar Üniversitesi Ekonomi Bölümü Başkanı Doç.Dr. Umut Halaç bu konuda

bakınız neler söylüyor, kendisini dinleyelim:

“Enflasyon sepetinden gıdayı çıkarmak mümkün değil, anlamlı da değil.

Gıda, tüketicilerin ana harcama kalemlerinden biri. Dünyada örneği

olduğunu sanmıyorum. Fiyat değişimlerinin olmadığı bir sepet

oluşturmak mümkün değil. Eğer gıda fiyatları sepetten çıkarılırsa gıda

fiyatları değişmez, inişli çıkışlı seyrini sürdürür. Daha düşük bir

rakam çıkacağı kesin. “Havyarı sepetten çıkaralım” derseniz anlarım.

Ama gıda tüketiminin tamamını enflasyon sepetinden çıkarılması

anlamasız. “

Son gelen enflasyon verisinin Merkez Bankası Başkanı tarafından

gıdadaki yükselişe bağlanmış olması bir anlam taşıyor. Enflasyonda

gıdadaki artışların önemli rol oynadığı ortaya çıkıyor. Bunu

saklamanın, ya da değişik biçimlerde yorumlamanın bir anlamı yoktur.

Böyle hareket edilirse gerçekler saklanmış olur.

Şimdi “Enflasyon artıyor, bundan gıda fiyatlarını çıkaralım” derseniz,

hem kendinizi, hem de kamuoyunu yanıltmış olursunuz.

Enflasyon uzun zamandır artıyor. Ekonomik istikrarsızlık da var.

İçeride de dışarıda da konunun uzmanları “Türkiye’de kırılgan bir

ekonomik durum var” diye uyarı üzerine uyarı yapıyor. Bu nedenle,

bugün enflasyondaki yükselişi sadece meyve ve sebzeye de bağlamamak

gerekir. Alkollü içecekler temizlik maddeleri, sigara, et, süt ve yan

ürünlerindeki artışların da etkilerini görmek gerekiyor. Daha yeni

açıklandı, konut fiyatlarındaki artışın % 12 olduğu belirtiliyor.

İnşaat malzemelerindeki artışı görmezden gelebilir miyiz?

Merkez Bankası Başkanı’na “Faizleri indir, enflasyon fazla

gösterilmesin” demekle de enflasyon inmez.

Piyasalarda başıboşluk var. Denetimlerin de gerektiği gibi yapıldığını

söyleyemeyiz. Girdilerdeki fiyat artışları, hileli gıda artışlarına da

neden olabiliyor. Fiyat artışlarının kontrol altına alınamamasında

bunun da rolünün olduğu görmekteyiz.

Özetleyecek olursak, gerçek enflasyonun % 15’lerin üzerinde olduğu

görülüyor. Hükümet olanların bunu dikkate alarak hazırlık yapması,

önlem alması kaçınılmazdır. Bunun yanı sıra çalışana, emekli, dul ve

yetime kendi hesaplarına göre zam yapanların, bu konuda daha adil

olmaları ve bu kesimi enflasyona ezdirmemeleri de gerekiyor. Yoksa

yaşanan bu sıkıntılar sosyal barışın zedelenmesine de neden olabilir.

e.mail: necdetbuluz@gmail.com

necdetes@mynet.com