firidun cəlilov azərbaycanın sabiq təhsil naziri azadlıqRadiyosunda bu suala cəvab verməyə görə çaqırıldı. cəlilov bir saat surən o verlişdə demək olar ki heç bir yerdə bu suala kankeret olaraq heç bir cəvab vermədi və ya cəvab verməq istəmədi !!!

http://www.youtube.com/watch?v=z_22QiGsM00

estalindən danışdı , heydər əliyevdən və məmməd əmindən danışdı, öz xəyalında dünyada türkçülərə qarşı gedən gizli təxribatdan danışdı, amma çox maraqlıdı bütün tarixi şəxsiyətlər və iran , rus ölkələrinin çirkin siyasətindən danışdı amma heç bir yerdə sula cəvab vermədi. Bir saata yaxın danışıb cəvab verməməqdə öz yerində böyük sənət sayılır və böyük bacarıq istir , estalin azərbaycanın müasir tarixində yer alan bir şəxsiyətdi hal bu ki azərbayca kelmesinin 3000 minə yaxın və azər kəlməsinin 4500 il yaşı var , nədən sayin profesor 100 illik azərbaycan tarixini görür amma qalan 2900 ildən danışmır məgər azərbaycanda danışılan dil 3000 il içində bir adı yoxmuydu ?

təssüflər olsun bir akademik həqiqət ki onu ancaq elmi tarixi sənədə dayanaraq aydınlatmaq gərəkir , hər kəs tərəfindən şəxsi arzulara və şəxsi istəklərə dayanaraq cəvab verilir , bəli budur azərbaycanın sabiq təhsil nazirinin akademik elmə verdiqi dəyər. bizim bəzi profesorlarımızın elmi itibarı bu qədərdi.

50 milyonluq azərbaycan millətinin kimliyi bu millətin yetişdirdiqi ziyalılar tərəfinden bilərək gizlənir. çün biri komonist, biri türkçü bir ayrısı iran pərəst di. hardadı azərbaycanlı akademiklerimiz , belə adamlar var mı ?

facebookda ilqar ibrahimoqlu kimi iran mollasının səyfəsinə üzv olan celilov kimi türkçü-islamçı adamlar azərbaycanda təhsil naziri olur. bu ölkənin mədəniyətinin sahabı yoxmu ?

cəlilov və onun kimi düşünənlər deyirlər azəri kəlmesi çün sonunda i hərfi daşıyır farscadır . güney azərbaycanda şah ismailin babasının şer kitabını kəşf edib tərcüme edən profesor məmmədzadə sədiq iranın ən böyük türkşünasıdı bu professor azəri adla bir məqaləsi var ve bu məqalədə belə yazır ;

azərinin sonunda olan i herfi farsca yox azərbaycan dilindəndi . batmaq kəlməsindən yaranan bat kəlməsinin sonunda i hərfini gətirərəq bati (qərb) kəlməsi yaranır . yanı azərbaycan dilində i bəzi kəlmələrin sonunda gəlib onu ada çevirir. bu bizim dildə olan adətdi.

amma azərbaycanda danışılan dilin adına gəlincə bu nə cəlilov nə mən ve ne başqa türkçülərin şəexsi istəklərinə görə yox tarixi sənədlərlə aydın olur. Mən bu məqalədə bu dilin hansi dil qurupuna üzv olduqunu dartışmıram . yanlız akademik elmi tarixi sənədə dayanaraq adını aydınlatmaq istirəm.

heç bir ərəb, fars və türk tarixi qaynaqında azərbaycanda min ilər boyunca danışılan dilin adını türk dili olaraq yazmayıb. islamdan qabaq olan tarixə şübhə olunsada islamdan sonra azərbaycan tarixi onlarca kitabda eks olunub və kifayət qədər yazılıb.

bütün tarixi qaynaqlarda azərbaycanda danışılan dilin adı , azəri , azər ve azərbaycan dili kimi yazılıb. bu məsələ ki məmməd əmin rəsulzadə 90 il qabaq niyə dilin adın tarixi qaynaqlara göre yox şexsi olaraq özünün inandıqı türkçülük fikrinə görə türk dili kimi yazıb akademik elmə heç dəxli yoxdu, bu onun tarixi ve siyasi savadsızlıqını göstərir və hər durumda elmin qarşısında məhkümdü.

tarixi sənədlər;

türk qacar dövlətində “nasir-əl-din şah” dövründə yazılan "name-ye-danişvəran" kitabında azərbaycanda danışılan dilin adın azeri dili kimi qələmə verir. qacarlar özləri türkdülər və o zaman estalin anadan doqulmamışdı.



islam ve bütün dünyada tarix qaynaqı sayılan"yaqut həməvi" , "məcəm-əl-bəldan" kitabında yazır ;

و أهلها صباح الوجوه حمرها ، رقاق البشرة و لهم لغة يقال لها : الأذرية ، لا يفهمها غيره

yani: azərbaycanlilarin dəriləri incə və aq-qırmızıdı, onlar çox gözəldilər . bir dilləri var ki ona azəri deyirlər və özlərindən başqa kimsə onu anlamır.



"Bəqiyə-əl-talab fi tarixe hələb" kitabında "xətib təbrizi" adla şəxs "əbu ləla" adla şəxslə olan danışıq yazılıb;

و ذكر أبو العلاء بن سليمان، و حكى تلميذه أبو زكريا التبريزي أنه كان قاعدا في مسجده بمعرة النعمان بين يديه يقرأ عليه شيئا من تصانيفه، قال: و كنت قد أتممت عنده سنتين و لم أر أحدا من بلدي، فدخل مغافصة المسجد بعض جيراننا للصلاة فرأيته و عرفته و تغيرت من الفرح، فقال لي أبو العلاء: ما أصابك، فحكيت له أني رأيت جارا لي بعد أن لم ألق أحدا من بلدي منذ سنين، فقال لي: قم و كلمه، فقلت: حتى أتمم السّبق‏ ، فقال: قم أنا أنتظرك، فقمت و كلمته بالأذربيجية شيئا كثيرا، الى‏ أن سألت عن كل ما أردت، فلما عدت و قعدت بين يديه قال لي: أي لسان هذا؟ قلت: هذا لسان أهل أذربيجان، فقال: ما عرفت اللسان و لا فهمته غير أني حفظت ما قلتماه، ثم أعاد لفظنا بلفظ ما قلنا، فجعل جاري يتعجب غاية العجب، و يقول: كيف حفظ شيئا لم يفهمه

yanı; xətib təbrizi öz həmşəhrisinən danışırdı , danışıq bitikdən sonra əbu ləla soruşur ; nə dildə danışdınız? Xətib tərbrizi deyir; al-azərbaycaniyə (azərbaycan dili) . əbu ləla xətib təbriziden soruşur bu dil nə dildi? Xətib təbrizi cəvab verir; azərbaycanda xalqın danışdıqı dil.

profesor məmmədzade sədiq “türk dillərinin növləri” adla məqaləsində yazır ;

məhmud kaşgərinin “divan-əl-lüqet türk” kitabında 1000 qabaq azərbaycanda danışılan dilin adın al-azəriyə yanı azəri dili kimi yazır.

o devam edir ve yazır bu aşaqıda yazılan tarixi kitablarda azərbaycanda danışılan dilin adı , azəri,azər və aziyə diyə yazılıb;

در ديوان لغات الترك، الادراك، صورة الارض، المسالك و الممالك، مروج الذهب،حدود العالم، نزهة القلوب و غيره گاه آن را آذيه، آذريه، آذي، آسي، آزي وآذري نيز ناميده اند

yanı ;

divan əl-lüqet türk , əl-idrak , sürət-əl ərz , əl-məsalek və əl-məmalik , morəvec əl-zahab , hüdüd -əl aləm , nəzhət əl-qulub , .......



mən burada 11 elmi tarixi sənd adını yazdım. bizim dilin adı türk dilidi diyənlər hansı tarixi ve elmi sənədə dayanaraq belə deyirlər ??? bu yalançı ziyalilardan hesab soruşan yoxmu ?

60 yaşında cəlilov , təhsil naziri olmuş cəlilov , akademik həqiqəti gizlədiyi ve yalan danışdıqını bilmemesi mümkün dəyir . o bilir ve bilərək yalan deyir.

50 milyonluq millət , min illər boyu yaşamış bir millətin tarixi , dili , kimliyi xain ve qərəzli yazarların oyuncaqı olmuş , bunlara cəvab yazan yazarlar yoxmu ? varlıqımızı qoruyan elm adamları yoxmu?

Millətimizin dilinin adı internetdə savadsız adamların oyuncaqına çevrilib , ölkənin üniversiteleri ölüblər mi ?? azərbaycan gənci öz kimliyini internet savaşlarından öyrənmeli olub.

facebookda türkiyə dövletinin təbliqatçısı , iran dövlətinin təbliqatçısından dilimizin adın öyrənməliyiq. bu mu azərbaycanda təhsilə , elmə verilən qimət? Hər azərbaycanlı özündən soruşub yaranmış duruma görə utanmalıdı. umudum buna qalıb ki genc alimlerimiz azərbaycanı bu durumdan qurtarsın ve elmi layiq olduqu yerə oturdsun.





Azergun 2013.23.9

azergun@u.washington.edu