Dünya gündemi son günlerde Ortadoğu da yaşanan dengesel ve stratejik manevraların planlanmasına, gelecek yüzyıllar için yeni haritalar ve itaat edecek yeni siyasi liderleri belirlemektedir.



Bu bağlamda ülkemizde değişim süreci ile alakalı olarak bir çok stratejist ve yazar konu hakkında güncel yazılar yazıp kamuoyunu bilgilendirmekte. Yazılı ve görsel medya yaşanan olayların ileride neler doğuracağı, yönetimsel değişiklikler ve Türkiye’nin Avrasya koridorundaki stratejik kazanç ve kayıplarını masaya yatırmaktadır.



Hal böyle olunca her kafadan bir ses çıkmakta, konu Mars gezegenindeki Uhrevi varlıklara kadar dayandırılmakta. Ülkemizde gerek medya sektöründe gerek ise gazetelerin köşe başlarını tutan çığırtkanlar maalesef okumak ve doğruyu sunmaktan bi haberler.



Ortadoğu’da neler olduğunu ve ileride neler yaşanacağını Türkiye ve diğer ülkelerin nasıl adım atıp, nasıl bir senaryo çizildiğini, en iyi nereden öğrene biliriz ?



Tabii ki, işin içinde olan ve işi yöneten Dış İşlerinden ve Sayın Bakanımız Ahmet DAVUTOĞLU’ndan.



2005 yılında Sayın Bakanımızın kaleminden çıkan bir kitap almıştım, adı ‘’Stratejik Derinlik’’ Kitabı okurken akılcı ve hayali bir coğrafyada nelerin yapılacağı, Türkiye’nin ileriye doğru hedefleri artıları ve eksilerini, dünya güç dengelerini Stratejik analizleri yer alıyordu.



Sonraları dikkatimi çeken bir hal oldu, okuduğum kitap bir kitaptan ziyade sanki uygulanan bir planın sayfaları haline geldi. Lakin uygulamalarda bazı aksaklıklar oluyor, planda yazılan şartlara uyulmayarak doğru olanlardan farklı yöntemler deneniyordu. Her hata ülkemizi dış politikada sıkıntıya, iç siyaset ve güvenlikte güçsüz hale düşürüyordu.



Günümüzde yaşanan ve ileriye doğru yaşanacak olayları tavsiye edeceğim iki temel kaynaktan analiz edebiliriz.

1- Sayın Bakanın Yazmış olduğu ‘’Strateji k Derinlik’’ kitabından.



2- “RAND Cooperation” adlı düşünce (think-tank) kuruluşu tarafından,“Sivil Demokratik İslam: Ortaklar, Kaynaklar ve Stratejiler” başlıklı 88 sayfalık, 29.11.2004 tarihli,http://www.rand.org/publications/MR/MR1716/MR1716.pdf(29.11.2004) linkteki raporundan.



Yukarıdaki kaynakları, Mars’ta Ak Deniz sahili arayan, köşe yazarları ile medya çığırtkanlarına da bir göz atmalarını öneririm.



Şimdi gelelim ‘’Stratejik Derinlik’’ isimli kitaptan dikkatimi çeken düşündürücü alıntılara.



Aşağıdaki alıntılar Sayın Dış İşleri Bakanımız A.Davutoğlu’nun 2005 yılında tedarik ettiğim ‘’Stratejik Derinlik’’ kitabının sahifelerinden alıntıdır.



‘’Dinamik bir değişim süreci geçiren toplumların önünde temelde üç farklı psikolojiye dayanan üç alternatif vardır:



Birincisi; statik bir tavrı benimseyerek uluslar arası yapının dinamizminin geçmesini beklemek ve bütün tanımlama ihtiyaçlarını uluslar arası sistemin istikrara kavuşmasına kadar ertelemektir.



İkincisi; uluslar arası dinamizminin akışına kendini kaptırmaktır.

Üçüncüsü; kendi dinamizmini uluslar arası dinamizmin potasında bir güç parametresi haline dönüştürebilme çabası içine girmektir.



Tüm sosyoloji ve strateji çalışmalarında temel soru gücün tanımı, tezahürleri ve eksen değişimi ile ilgili olmuştur.



Bir ülkenin uluslar arası ilişkilerindeki göreceli ağırlığı ve gücünü güç parametreleri belirlemektedir.



Bu güç denkleminin unsurları; sabit veriler (coğrafya, tarih, nüfus ve kültür) ve potansiyel verilerdir (ekonomik, teknolojik ve askeri kapasite).



Bu denkleme stratejik zihniyet, stratejik planlama ve siyasi irade güç çarpanları olarak eklenir.



Bütün bu etkenleri ve çarpanları bir maestro edası ile ahenge sokacak bir stratejisyen,siyasi irade yoksa, taktik nitelikli tek tek başarılar nihai savaşın kazanılmasına yetmez.



Gelecek ufuk derinliğine sahip ülkeler ise siyasi öncüleri belirlenmiş gündemlerin esiri olmazlar. Siyasi irade yetersizliği ile gündeme anlık tepkiler oluşturan ülkeler atak belirleyici değil, savunmacı ve tepkicidirler.





Türkiye’de gözlenen stratejik teori yetersizliği aynı zamanda siyaset teorisyenleri ile siyaset yapımcıları arasındaki kurumsal kopukluğunda bir işareti sayılmalıdır.



Yakın geçmişimizde “ya mutlak hakimiyet ya da mutlak terk” politikası manevra alanlarını daraltmıştır.



Bir ülkenin stratejisinin tek eksenli bir dış tehdide göre tanımlamak ufuksuzluk, iç tehdide göre tanımlamak ise stratejik dış rakiplere koz ve kaynak sağlayan bir zaaftır.



Soğuk Savaş sonrası uluslar arası sistem, konumları itibariyle stratejik ve taktik manevra kabiliyetlerine göre dört farklı kategoriye ayrılabilir.



Süper devletler, büyük devletler, bölgesel güçler ve küçük devletler.



Süper güçler ancak başka bir süper güçle dengelenebilirken; büyük devletler süper güçlerin taktik adımlarını, bölgesel güçler hem süper güçlerin hem de büyük devletlerin parametrelerini göz önüne alarak, küçük devletler ise ancak stratejik planlamaların çatıştığı dar alanlarda esneklik kazanabilmektedirler.



Politik yapıların fiziki çevre şartlarıyla olan ilişkisini inceleyen bir çok düşünür olagelmiştir.



Ratzel’in “(Lebenstraum) Hayat Sahası Teorisi”, Kjellen’in “Bir Organize Olarak Devlet”, Mackinder’in “kara hakimiyet (heartland) teorisi”, Spykman’ın “kenar kuşak teorisi (Rimland)”, Alfred Mahan’ın “deniz hakimiyet” ve A. P. De Seversky’ın “hava hakimiyet” teorileri bunların başlıcalarıdır.



Türkiye jeopolitik açıdan tüm bu teorilerin merkezi konumunda bulunmaktadır.



Türkiye dış politika stratejisini üç önemli jeopolitik etki alanı içinde taktik önceliklere dayandırmak zaruriyeti ile karşı karşıyadır.



1. Yakın Kara Havzası : Balkanlar – Ortadoğu – Kafkaslar



2. Yakın Deniz Havzası : Karadeniz – Adriyatik – Doğu Akdeniz – Kızıldeniz – Körfez Hazar Denizi



3. Yakın Kıta Havzası : Avrupa – Kuzey Afrika – Güney Asya – Orta ve Doğu Asya’’



Yukarıda ilgimi çeken alanların altını çizip sizlere sundum, ayrıca politik düşünürler bölümündeki stratejistyenlerin isimleri ve yazmış oldukları eserleri önemle tavsiye ederim. Geleceğe dair bilinçli ve akılcı hareket etmek isteyen bu uğurda politika ve siyaset yapan meclis muhaliflerine şiddetle ev ödevi olarak önermekteyim.



Saygılarımla.





Araştırmacı Yazar