(George Soros’un “Yeni Paradigma” Kitabının Düşündürdükleri)



Gelecek belirsizliklerle doludur, doğru, ancak sadece gelecek değil geçmiş te mükemmel belirginliğe sahip değildir. Bu nedenle alınan kararlar daima risk taşırlar. Soros’un Bilinç ve Katılım ( Yararlanma ) işlevlerinin birlikte fonksiyon görmesi bile bu gerçeği değiştiremez. Çünkü Eksik Bilgi hayatın bir gerçeğidir, her zaman vardır ve var olmaya devam edecektir.

Olaylar ancak ortaya çıkıp vuku buldukları andan sonra gerçek haline dönüşürler. Vuku bulmamış geleceğe yönelik olay ve bakışlar sadece yorum, beklenti ve temenniden ibarettir ve olasılık hesaplamasına tabidir. Olasılık hesapları ise yalnız örgütlü manuplasyonun olmadığı ve eksiksiz ( tam ) bilginin bulunmadığı durumlarda geçerlidir. Dolayısıyla olasılık hesaplamaları daha ziyade müdahalenin söz konusu olmadığı naturel fiziki hadiseleri ve kavramları ölçerler. Karmaşık sosyal meselelerde geçerlilikleri azalır yada kaybolur. Sosyal ve iktisadi hadiseler karmaşıklaştıkça ve bireysel yada örgütsel yorum ve müdahaleler arttıkça olasılık hesaplamalarının önem ve geçerliliği de aynı oranda azalır.

“Ameller niyetlere göredir” prensibi gereğince, bilginin kim tarafından, nasıl, ne zaman, nerede ve ne maksatla sunulduğu, bilginin sonucunun ( etkisinin ) ne olacağı, hangi davranışlara yol açacağı, bu davranışların yaratacağı ortam ve sonuçlarla sonuçların kimlere yarar sağlayacağı gibi hususlar ekonomik analizlerde mutlaka yer almalıdır.

Ekonomide “Görünmez El” diye bir şey yoktur, “Örgütlü Manuplasyon” vardır. Tarih bunun örnekleriyle doludur. Mesela son Mortgage Krizi buna bariz bir örnek teşkil eder. 2007 Mortgage Krizinin gerçek müsebbibi Amerikan Merkez Bankasıdır. Şöyle ki; 2000’in sonlarından itibaren Federal Fonların faiz oranlarını % 6,5 tan önce % 3,5 a sonra da % 1 e indirmiştir ve böylece yatırımların devlet tahvillerine değil Mortgage’a (ipotek) kaymasına ve gereksiz Mortgage kredisi alınarak sahte balonun daha da şişmesine ve kriz zemininin genişlemesine yol açmıştır. Üstelik bunu ciddi uyarılara rağmen yapmıştır. Krizden sonra kredi ve ipotek krizi yaşayarak batık kredi ve nakit çıkmazı içine giren ve değeri aşırı düşen banka ve şirketleri kimler almıştır? Japonya ve Avrupa Merkez Bankaları Amerika’dan bile ateşli davranarak neden piyasaya aşırı para pompalamışlardır? Tüm bunlar bilinçli ve örgütlü bir manuplasyonun varlığını açıklıkla göstermektedir, zira ekonomiyi yönlendiren insanların yıllar süren bir süreçte bunu fark etmemeleri imkansızdır. İşte hayallerdeki ütopik görünmez el gerçek hayatta böyle tezahür etmektedir.

Örgütlü manuplasyon; kaybetme korkusu ve kazanma arzusu sonucunda riskleri azaltmak hatta sıfırlamak üzere oluşur. Oluşum süreci her toplum, sanayi ve piyasa açısından doğal kabul edilmelidir. Serbestinin fazla olduğu yada cezai müeyyidelerin caydırıcılık taşımadığı her alanda örgütlü manuplasyon ortaya çıkar ve kartelleşmeden finansal piyasalardaki yönlendirmelere kadar pek çok alanda kendisini gösterir. Örgütlü manuplasyonun birkaç özelliği dikkatimizi bilhassa çeker:

1- Çoğunluk tarafından değil azınlık tarafından gerçekleştirilir,

2- Gizliliğini kaybetmesi gücünü de kaybetmesi anlamını taşır, tam tersi de geçerlidir.

3- Bozulmasını önleyen iç yaptırım mekanizmaları ve cezaları mevcuttur.

4- Sürü psikYolojisi etkisinden yararlanmaya çalışır.

5- Belirsizlik ve güvensizlik ortamında (kargaşa zemininde) gerçek dışı bilgi, yorum ve beyanlar başarısını arttırır.