Rektör Adayları Buluşması ve Üniversite Geleneklerinin Yaratılması

Prof. Dr. İbrahim Ortaş,

Çukurova Üniversitesi, iortas@cu.edu.tr



Mevcut Rektör Belirleme Şekli Üniversiteye Ve Ülkemizin Büyüklüğüne Yakışmıyor

Üniversiteleri üniversite yapan birinci faktörün eleştirel düşünceye olanak sunan gelenekler olduğunu bin küsur yıllık köklü üniversitelerin bugünkü başarılı çalışmalarına bakarak anlıyoruz. Bu nedenle kendine özgü değerleri ve ruhu olan üniversiteleri önemsiyoruz. Geçmişte kıymetini bilmediğimiz özerk üniversite anlayışının önemli göstergelerinden biri olan kendi yöneticisini kendi belirleme hakkını en ileri düzeyde eğitilmiş insanlardan esirgenmesi çağımızda kabul edilir gibi değil. Akılı deposu üniversite kumrunun kendi kendini yönetememesi bu konuda yöntem geliştirememesi çok acı. 200 yakın üniversitesi olan dünyanın bilimsel makale üretmede 18. Ekonomik büyüklük yönünde 17. Sırada olan ülkemizde üniversite üst yönetimlerini belirleme konusunda halen evrensel ölçekte bir kriterinin olmaması ülkemizin büyüklüğüne yakışmıyor.

Buna rağmen konuya taraf olan bu üniversite için benim de bir söylemim var, projem var, üniversiteyi daha da geliştirim, bunun için adayım diyen arkadaşları kutluyorum.

Rektör temelde stratejik düşünceye sahip, bilimsel bilgi üretecek bilim insanlarının işlerini kolaylaştırmak, sağlıklı ve çalışabilir ortam hazırlama görevi yüklenen tüm profesörler içinde bu işi en iyi yapabileceğine inanılan ve değer üniversite ortamında değer gören kişidir. Rektör adaylarının kendini üniversiteye anlatması çok doğal. Ancak bugün aday olmak kadar adaylığın gereği olan kendini üniversiteye anlatma konusunda çok değişik teknikler uygulanmaktadır. Her adayın tek tek ziyaretleri yanında bölümlerde sunu yapması önemli. Ancak adayların çokluğu nedeniyle hem adaylar hem de bizler için açıkçası ciddi bir zaman tüketimi yarattığını da biliyoruz.

Zamanın kıymetli olduğu ancak zamanla yarışan insanların çoğunlukta olduğu üniversitelerde daha yüksek hissedilmektedir. Geçmişte bu süreci yaşamış ve ne kadar zaman tüketildiğini bildiğim için adayların hem kendilerini geniş kesimlere daha rahat anlatabilmeleri, hem insanların bir bütün olarak adayları bir arada dinleme ve karşılıklı analiz etme şansının verilmesinin bazı gelişmiş üniversitelerde sağlandığını biliyoruz. Yurtdışında da buna tanıklık ettim.

Dernekler Üniversite Demokratik Ortamının Sağlanmasında Önemli Roller Alabilir

Bu bağlamda önümüzdeki ay üniversitemizde yapılacak rektör aday adayı belirleme süreci nedeniyle dernek yönetiminin ve tabandan gelen talep ile bütün adayların bir araya getirilmesi projesi önemli idi. Bu amaçla Çukurova Öğretim Elemanları Derneği “Rektör Adaylarımız Buluşuyor” başlığı ile 30 Mayıs 2012 Çarşamba günü saat 14.00-16.00 arasında Akif Kansu Salonunda 7 rektör adayımız katılmışlardır. Derneğin amacı demokratik ve katılımcı bir üniversite için çok önemli bulduğu bu ve benzeri toplantıları kurumsallaştırmak ve üniversitemize sağlıklı bir demokratik kültürü kazandırmaktır. Öğretim Elemanları derneklerinin geçmişte olduğu gibi, bugün ve yarın da yönetime karşı katkı ve eleştiri görevini yerine getirmesi yanında üniversitelerin demokratik kültürlerinin gelişmesi içinde katkı koyması önemlidir. Bu bağlamda müstakbel sayın rektörlerimiz için arada bir üniversite adına denetleyici rol oynamasının da rektörler tarafından ileride anlayışla karşılanmalı ve yapılan uyarı ve katkılardan yararlanılmalıdır. Bu anlamda derneklerin örgütleyici rolünü önemsemek gerekir.

Rektör Adayları Bir araya Gelmekten Memnun

Toplantı beklediğimden daha sade bir şekilde gerçekleşti ve rektör adaylarımız belirlenen sıraya göre 15 dakika sure ile “Çukurova Üniversitesinin en temel üç sorunu nedir ve nasıl çözmeyi düşünüyorsunuz?“ sorusuna hazırladıkları sunuları ile yanıt vermişlerdir. Sonradan adayların birlikte fotoğraf çektirmeleri de üniversitemize yakışır bir tabloydu. Adayların belki de ilk defa birbirlerinin projeleri ve söylemleri hakkında fikrinin olduğunu hissetim. Bu durumu da önemsedim.

Her Öğretim üyesi Rektör Olacak Adayın Yönetme Becerisini Bilmek İster

Üniversitelerde eğilim yoklaması ile YÖK’e önerilecek ilk 6 ismin oy dağılımına göre belirlenmesi işleminin başladığı 1990’lı yıllardan beri üniversite öğretim üyelerinin ağırlığına yakışır bir şekilde üniversite kamuoyu önünde kendilerini anlatmaları hep önemsenir. Bir öğretim üyesi olarak rektör olacak arkadaş,

• Üniversitemin temel sorunlarını görebiliyor mu?

• Üniversitemin sorunlarını çözmek için ne tür önerileri var?

• Proje üretme, kaynak bulma, iletişim kurma, yönetim anlayışı, yaratıcılık, sosyal duruşu, kültürel altyapısı ve üniversitelilik bilinci nedir?

sorularına cevap aramak hepimiz için önemlidir.

Rektör adaylarını yakından tanımak isteyen ve toplantıya katılan değerli öğretim üyelerinin bütünsellik içinde adayları analiz etmesi bakımında bu tür toplantılara katılması önemlidir.



Rektör Seçme Komitesi Oluşturmak Gerekir

Bu bağlamda bu toplantının bir ilk olması ve ilerde rektörlük eğilim yoklamaları için adayların tek tek birimlerde sunum yapmak yerine, rektörlüğün belirleyeceği bir komitenin veya derneğin yine herkese eşit mesafede duracağı bir şekilde uygun bir mekânda her adayı tüm üniversite mensuplarıyla, hatta öğrencisi ve diğer çalışanlarıyla buluşturma toplantıları yapması sağlanabilir. Ayrıca eğilim yoklaması öncesi bilim insanı ağırlığına yakışır bir tarzda açık bir oturumda soru alma ve sorulara her adayın belirli bir sürede cevap vermesi sağlanarak zaman tasarrufu ve adayları yakından tanıma şansına sahip oluruz. Böyle bir girişim üniversitemiz için büyük bir saygınlık ve demokrasi kültürü kazandıracaktır.

Üniversiteler Ön Seçimlerle Aday Adaylarını Belirlemeli

Aslında yapabilsek de seçimlerden önce potansiyel aday adaylarını çok önceden planlayarak iki turlu seçim yaparak belirli bir oranın üzerinde oy alan adayları son seçim için hazırlasak çok daha yararlı olur. Hatta % 50’nin üzerinde oy alabilecek üniversitenin teveccühüne de sahip bir arkadaşımızı YÖK’e ortak adayımız olarak gönderebilsek ve kurum olarak arkasında duruyoruz diyebilsek çok daha iyi olur. Eğer gelecek dönemlerde bu geleneği ve kültürü sağlayabilirsek çok önemli bir iş yapmış oluruz. Yeter ki isteyelim. Bunun için yeni yasa değişikliğini beklemeye de gerek yok.

Demokratik ve katılımcı bir üniversite anlayışına uygun olarak öğretim görevlileri, çalışanlar ve öğrencilerin de görüşünü önceden alsak çok daha iyi olur.

Nitelikli katılım ve üniversitenin tüm taraflarının söz hakkının sağlandığı bir yönetim modelinde ilgili kişi ve kurullar da çok daha önemsenecek ve üniversitenin güçlü yönetilmesi için yararlı olacaktır.

Öneri:

Öneri olarak, geleceğe yönelik olarak üniversite senatosunun bir komite oluşturarak seçimleri koordine etmesi sağlanabilir.

Seçim komitesi rektör olma kriterlerini belirleyebilir. Bunun için yasal düzenlemeye gerek yok. Her üniversite kendi çapında bir mekanizma kurabilir.

Seçim komitesi adayların kendi projelerini kamuoyuna anlatması için ortam yaratma, her türlü veri ve istatistikî bilgiyi sağlama konularında kolaylık sağlayabilir. Biliyoruz ki çoğu aday en küçük bir iletişim bilgisine bile bazen ulaşmakta zorlanmaktadır. Üniversite istatistiğinin ve mail/bütçe ortamının her koşulda adaya açık olması yararlı olabilir. Bu dönem duyuru merkezin de buna yakın bir rol oynaması bir aşama sayılmalıdır.

Ayrıca rektörün dönemi bitiğinde geçmişte ne tür sözler verildi, neler geçekleşti, bunu yazılı ve sözlü paylaşması üniversitenin geleceğinin daha iyi planlanması açısından çok yararlı olabilir. Keşke geçmiş yönetimler başarıları kadar başaramadıklarını da, eksik kalanları da ifade edebilseler. Bugün bizden oy desteği isteyen rektör adaylarımıza yarın verilen sözlerin gerçekleşip gerçekleşmediğini sorabileceğimizi bireysel veya örgülü dernekler yolu ile talep edebiliriz demeliyiz.