Azerbaycan’ın istiklâli uğrunda ömrünün sonuna kadar mücadele vermiş Muhemmed Emin Resulzade 1884 yılının 31 Ocak günü Bakü’nun Novhanı köyünde ruhanî ailesinde doümuştur. İlk tahsil ve terbiyesini babasının açmış olduğu dinî medresede alan Resulzade sonraları Bakü’deki matbaaların birinde mürettiplik yapmıştır.

1903’te Tiflis’te M.A. Şahtahlı’nın çıkarttığı Şarkî Rus adlı günlük gazetede ilk yazılarını yazmıştır.

1905 yılından sonra Bakü’de Ali Bey Hüseyinzâde ve Ahmet Bey Ağaoğlu’nun çıkarttığı Hayat, Füyüzât, İrşat, Terakki dergi ve gazetelerine makaleleri ile yazarlık çalışmalarına başlamıştır. Emin Bey, 1905-1907 yıllarında köktenci sol cereyanı temsil eden Hümmet, Tekâmül, Yoldaş dergilerinin tanınmış yazarları ile birlikte çalışmış ve bir süre Tekâmül dergisinin yazı işleri müdürü olarak çalışmıştır.

1904 yılının sonlarında Rus sosyal demokratik partisinin nezdinde Hümmet Partisi kurulur. Bu partinin vazifesi Azerbaycanlıların arasında propaganda yapmaktı.

Resulzâde yazdığı sosyal-siyasî makalelerinde istiklal, milliyet, insan hakları, kültür kavramlarını halka tanıtmaya ve benimsetmeye çalışıyordu. Hürriyet mücahidi “insanlara hürriyet, milletlere istiklal” verilmesi için gayret sarfediyordu. Onun isteği milletlerin özgürlüğü idi.

Resulzâde aynı zamanda edebiyata ve şiire de büyük ilgi gösteriyordu. Onun bazı şiirleri ile beraber Karanlıkta Işıklar ve Nâgehân Belâ adlı dramları da vardır. Hatta Karanlıkta Işıklar ilk kez 1908’de Bakü’de sahneye konulmuştur.

Resulzade 1908-1910 yıllarında Hümmetçi olarak İran inkılâbı hareketine iştirak eder. 1908’de Bakü Sosyal Demokrat Komitesi tarafından Gilan inkılabına nezaret için Reşt şehrine gelmiş ve aynı yıl mücahidlerle birlikte Tahran’a giderek Meşrute hareketine katılmıştır. Tahran’da az zamanda Meşrute liderlerinin dikkatini çeker ve Demokrat Partisi’nin kurulmasına ve programının yazılmasına katılır. Hatta bu partinin organı olan İran-ı Nev gazetesinin yazı işleri müdürlüğüne seçilir. Şunu da kaydetmek gerekir ki, İran’da ilk defa Avrupa tarzında gazete çıkartan Resulzâde’dir.

1915’te Açıksöz Gazetesini çıkartmaya başlayan Emin Bey, Azerbaycan’ın artık tanınmış nüfuzlu siyasetçisi idi. Gazete 1917’ye kadar yayınlanmıştır.

1917 devriminden sonra Bakü’de toplanan Müsavat Fırkası’nın kurultayında Resulzade fırkanın başkanı seçilir.

Resulzade 1917 yılının Mayıs ayında Moskova’da toplanan Rusya Müslümanları Şura’sına Azerbaycan temsilcisi olarak katılır.

Bu yıllarda Azerbaycan, Gürcüstan, Ermenistan milletvekilleri tarafından Mavera-yı Kafkas Seymi kurulur. 1918 yılı Mayısının 24-25’inde gürcüler ve ermeniler bu birlikten ayrılıp istiklallerini ilan ederler. Bunun üzerine Azerbaycan milletvekilleri de Azerbaycan Millî Şurası adı altında toplanarak Resulzade’yi Azerbaycan Millî Şurası’nın başkanı seçmiştir (28 Mayıs 1918).

Resulzade’nin başkanlığında Fethali Han Hoylu Başkan seçilerek kabineyi kurar. Bu dönemde Bakü, Rus ordularının ve Ermeni çetelerinin baskınlarına maruz kaldığı için Azerbaycan’ın başkenti geçici olarak Gence’ye taşınır. Bakü’yü düşmanlardan temizlemek için Osmanlı ordusu, Nuri Paşa’nın kumandasında İslam Ordusu namıyla Bakü’ye girer. Bakü 15 Eylül 1918’de Türk ordusu ve Azerbaycan’ın gönüllü birlikleri tarafından üç ay süren bir savaştan sonra kurtarılır. Azerbaycan’ın başkenti tekrar Bakü’ye taşınır.

Bağımsız Azerbaycan Hükümeti millî ve sosyal demokrat bir cumhuriyetti. Anayasada vatandaşlar eşit haklara sahipti. Müsavat Fırkası İstiklal adında bir de gazete yayınlıyordu. Onun ilkeleri Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak (Çağdaşlık) idi. Azerbaycan Hükümeti ana dilini devletin resmi dili olarak kabul etmişti. İlk defa olarak Bakü’de bir üniversite kuruldu. Kısa süre içinde bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti çok olumlu ve önemli işler yapmıştı.

Ne yazık ki, 27 Nisan 1920’de II. Kızılordu Bakü’yü işgal ediyor ve Azerbaycan Hükümeti’nin ileri gelenleri tutuklanıyor. Hapsedilmeden once Azerbaycan’ın Şamahı İlçesi’nin Lahıc köyü’nde saklanan Resulzade bolşevikler tarafından yakalanıp muhakeme için Bakü’ye getirildi, ama Stalin’in eski arkadaşı olduğu için onun tarafından hapisten çıkartıldı. Stalin, Resulzâde’yi ve arakadaşı Abbaskulu Kazımzade’yi kendisi ile beraber Moskova’ya götürdü.

Resulzâde bir sure Moskova’daki Şarkiyat Enstitüsü’nde öğretmenlik yapar. O, iki yıl göz hapsinde tutulduktan sonra arkadaşı Kazımzade ile beraber bilimsel araştırmalar dolayısıyla Leningrad’a (Sankt Petersburg) gider. Oradan Müsavatçıların, bilhassa Tatarların yardımıyla sandalla Finlandiya’ya kaçar, oradan Almanya’ya, Almanya ise Türkiye’ye gelir.

M. E. Resulzade Türkiye’de bulunduğu sürede yazarlık faaliyetine başlar ve Azerbaycan Teşekkülünde Müsavat, Azerbaycan Cumhuriyeti (Keyfiyet-i Teşekkülü ve Şimdiki Vaziyeti), Asrımızın Siyavuşu, İstiklal Mefküresi ve Gençlik, Rusya’da Siyasî Vaziyet, Kafkas Türkleri, Çağdaş Azerbaycan Edebiyatı, Azerbaycan Kültür Gelenekleri, Çağdaş Azerbaycan Tarihi, Azerbaycan Şairi Nizamî vd. eserleri yazar. İstanbul’da bulunduğu sürede o, Yeni Kafkasya dergisini çıkarır.

Resulzade, 1922’de İstanbul’da Azerbaycan Millî Merkezi’nin başkanı olmuş ve 1949 yılında bu merkezin teşebbüsüyle Ankara’da kurulan Azerbaycan Kültür Derneği’nin fahri başkanı seçilmiştir. 1954 yılında bu dernek tarafından yayımlanan Azerbaycan Dergisi yayınını günümüzde de sürdürmektedir.

Resulzade 1922 yılında Sovyet Rusyası’nın baskısıyla Türkiye’den ayrılmak zorunda kalarak önce Polonya’ya, sonra Almanya’ya gider. Burada o Rusya mahkumu milletlerin kurduğu Prometey adlı cemiyetin dergisinde 1928-1939 yılları arasında devamlı olarak makaleler yayımlar. 1927-1934 yıllarında Berlin’de çıkan İstiklal Gazetesi’nde, 1935-1939 yılları arasında Kurtuluş’ta yazılar yayınlatır. Bu yıllarda Avrupa’da çıkan Müsavat Gazetesi’nde de bazı makaleleri çıkar.

Azerbaycan’ın istiklali uğrunda yorulmadan çarpışan, her türlü zorluğa, meşakkata katlanan Resulzade, 5 Mart 1955 günü Ankara’da vefat etmiş, Ankara’daki Asrı Mezarlık’ta toprağa verilmiştir.