Akşam akşam, televizyonun (Azerbaycan Türklerinin tâbiriyle telekanal..) karşısına geçip de İran ile ilgili haberleri seyredince Bolu/Gölköy’de başımızdan geçen bir hadiseyi hatırladık canlar. Hatırlayınca da yüzümüzde bir istihza peyda oldu. Günlerden bir gün -halen Tosya İlçe Millî Eğitimde Şube Müdürü olarak görev yapan- Cemalettin İpek kardeşimizle omuz omuza vermiş; pürdikkat Halk Edebiyatı dersimize giren Meliha Tapsız Hocamızı dinliyorduk. Millî ve manevî değerlerine sımsıkı bağlı bir hanımefendi olan Meliha Hocamız ‘şubat soğuğu’ndan korunmak için sınıfta bile perukla dolaşırdı. Eşini kaybettiğini biliyorduk. Rivayetler muhtelifti. Ülkemizin Güneydoğusunda şehit oldu diyenler de vardı, bir hastalıktan ölmüş diyenler de… Bize gelince, bir ‘ana’ gibi sevdiğimiz hocamızı üzmemek için, merâkımızı celbeden bu mevzuyu bir türlü açmaz/açamazdık.

O gün dersimizin konusu Dede Korkut hikâyeleri idi. Milletimizin Gök Tanrı inancından, İslâmiyet’e geçiş devrelerinde ortaya çıkmış olan ve dünyada bir eşi benzeri daha bulunmayan Dede Korkut hikâyelerine ayrı bir önem veren Hocamız, naklettiği bilgilerin belleklerimizde kalıcı olması için yer yer değişik misaller de veriyordu. Dersin bir yerinde “Arkadaşlar! Dede Korkut Hikâyeleri edebiyatımızın şaheserlerindendir. Vatan-millet sevgisi aşılar.” dedi ve ekledi. “Biliyorsunuz vatan sevgisi imandandır, derler.” Demesiyle de, etrafındaki birkaç muallim namzediyle birlikte devamlı surette sınıfın sol arka cenahında oturan Adnan’ın mevzuya dalması bir oldu. 28 Şubat soysuzluğu yerleşkenin (campus) her köşesinde hissedilirken; başörtülü kızlar baskı ve aşağılanmalara maruz kalırken; Marksist bozuntusu bazı hocalar, misal Ramazan ayında elde çay-simitle derslere girip, “kendinize niye eziyet ediyorsunuz” gibi lâkırdılarla manevî değerlerle alay ederken… sesini çıkaramayan radikal İslâmcı havalarındaki bu zatın “Hocam, kaynak gösterin.” sözüne hocamızın boş bulunup “Efendim! Ne kaynağı?..” deyivermesiyle Halk Edebiyatı dersini alttan aldığı için bizim sınıfa girip çıkan Molla Efendi’nin hücuma geçip “Vatan sevgisi imandandır sözüne dair kaynak gösterin. Böyle bir söz yoktur. Milliyetçilik ideolojisini haklı göstermek için uydurulmuştur. Milliyetçiliğin dinimizde yeri yoktur. İslâm’la milliyetçilik bağdaşmaz.” gibilerinden birkaç cümleyi ardı ardına sıralayıvermesi bir oldu. Meliha Hocamızın zor durumda kaldığını, daha da kötüsü üzüldüğünü görünce biz de dayanamayıp, muhtereme karşı “Türkiye ile İran savaşsa sen hangi tarafta yer alırsın ulan” diye belden aşağı bir darbe savurduk. Bir iki ık-mık eden Adnan’ın kısık sesi duyuldu: “Ne maksatla soruyorsun bunu?”. O anda bizim Yörük damarı daha bir adrenalin yüklemesi yaptı ve bu kez de beynine son darbeyi deh ettik: “Ben Türkiye tarafında savaşırım. Bu da milliyetçiliktir. Seni bilmem ama…” Sonrasında ne oldu derseniz; softanın yutkunup kalması, Meliha Hanımın “Aziz, lütfen!..” demesiyle birlikte bizim tartışma da nihayete ermişti. Ha bu arada Meliha Hocamızın gözlerindeki tebessümü görmek de ayrı bir mutluluk kaynağı olmuştu bizim için.

Şimdi bu anıyı sizlerle niye paylaştık: Hanımlar, Beyler! Türkiye ile İran tarihî süreçte her ne kadar zıt karakterli iki ülke gibi görünse de aslında iki kardeş ülkedir. Hatta tarihte bir yolculuk yapacak olursanız, zaman zaman yekvücut olduklarını da görürsünüz. Bizim yüksek tahsil yılları 28 Şubat soysuzluğu, İran’daki yönetimin (regime/rejim) Türkiye’ye yönelik faaliyetleri, İran topraklarında PKK kamplarına ve faaliyetlerine izin verilmesi gibi nedenlerden dolayı İran karşıtı bir havada geçmişti. Sonradan iki ülke arasında esen soğuk rüzgârların yerini sıcak komşuluk ilişkileri alınca dahası Türk tarihine duyduğumuz yoğun ilgi-alâka neticesinde İran’ın 800’lü yıllardan 1925’e kadar Türk idaresinde kaldığını; Şiîliği, İran’ın resmî mezhebi yapanların bizzat Safevîler olduğunu; İran nüfusunun yarıdan çoğunun -hâlâ- Türklerden oluştuğunu filan öğrenmemizle birlikte fikir dünyamızın çapı da bir hayli genişlemiş oldu. Hatta temelleri Atatürk tarafından atılmış olan Sadabat Paktının tekrar canlandırılmasını savunmaya bile başladık. Mehmet Âkiflerin, Necip Fazılların, Serdengeçtilerin gönül verdikleri, verdikleri için de başlarına gelmedik belâ-musibet kalmayan o davaya; Türk’ün, İslâm davasına gönlümüzü kaptırarak bir hilâle, bir yıldıza meftun olup çıktık vesselâm.

Mevzu İran olunca, bizim için akan sular durur canlar. Niye derseniz Sarıabalı (Sarıoba) obası, Karahacılı aşireti, Avşarlar diye giden şeceremiz İran’ın doğusuna, ta Horasan’a kadar dayanır da ondan. Dahası 800’lü yıllardan 1925’e kadar Oğuzlar (Türkmen) tarafından yönetilmiş bir ülkedir söz konusu olan. Kuzey-Güney diye ikiye ayrılmış Azerbaycan’dan, Horasan’a; aşağılarda Hürmüz Boğazına kadar olan yerler asırlarca Türkmenlerin hâkimiyetinde kalmıştır. Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan’dan tutun da Safevîlerin ünlü hükümdarı Şah İsmail’e varıncaya kadar birçok Türkmen bu topraklarda beylik davası gütmüştür. Fatih Sultan Mehmet Han’ın torunu II. Murat ile Dulkadiroğulları Beyi Alaüddevle’nin kızı Ayşe Hatun’un evliliklerinden olan Yavuz lâkaplı Sultan Selim Han ve Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’ın kız kardeşi Hatice Begüm’ün torunu Şah İsmail arasında geçen kıran kırana mücadele bugün bile tarih araştırmacılarının ilgisini çekmektedir. Biri İstanbul Türkçesi, diğeri Azerbaycan Türkçesiyle velhâsıl Oğuz (Türkmen) lehçesiyle konuşan iki Türk şahının, padişahının mücadelesi Sünnîlik-Şiîlik mücadelesi gibi görünse de işin aslı ‘bir iklime iki sultan sığmaz’ düstûrudur. İki hükümdar da Anadolu’yu ve Anadolu’da yoğun olarak yaşayan Oğuzları (Türkmen) elde edip, Ulu Türk Hakanlığını kurmak için mücadele etmiştir. Birinin Halife; diğerinin oniki imamı simgeleyen oniki dilimli, vişneçürüğü (kızıl) renkli Türkmen börkü giymesi bu gerçeği değiştirmez. Ki Osmanlı ordusunun çekirdeğini oluşturan Yeniçerilerin Alevî-Bektaşî geleneğinden geldiği de unutulmamalıdır. Şah İsmail’in Şiîlik adına Azerbaycan, Horasan ve Özbekistan’da sebep olduğu Sünnîlere yönelik kıyımlara gelince; çocuk denecek yaşta savaşlar görmüş, babasını ve ağabeylerini bu savaşlarda kaybetmiş, zaman zaman şuursuz kararlar vermiş, şeyh iken şah olmuş İsmail’in hezeyanlarıyla ilgili değerlendirmeyi âlimlere bırakmak yerinde olacaktır sanırım.

İran’da, üç asırdan fazla süren ve Horasan’dan, Doğu Anadolu’ya; Kafkaslardan, Hürmüz Körfezine kadar uzanan Safevî Hanedanlığına Nadir Bey’in öncülüğündeki Avşarlar son verir. Safevî hanedanlığına son vermesine rağmen Avşar Beyi Nadir’in başlangıçta şah olmak gibi bir düşüncesi yoktur. Niyeti, köşesine çekilmektir. Devletin ileri gelenlerinin ve âlimlerin “devletin başına geç” ısrarları üzerine, Sünnî-Hanefî gelenekten gelen Nadir Bey tahta çıkmak için birtakım şartlar ileri sürer. Bu şartlardan bazıları şunlardır: İlk üç halifeye saygısızlık yapılmayacak; Hz. Hüseyin (r.anh) için yapılan anma törenlerinde dövünme âdeti bırakılacak; Şiî-Sünnî çekişmesine son vermek için bir âlimler heyeti oluşturulacaktır. Gayesi Ehl-i Sünnet ile Şia’yı, bir başka deyişle Hanefîlikle Câferîliği yakınlaştırmak olan Nadir Bey’in öne sürdüğü şartlar devlet ileri gelenleri ve âlimler tarafından kabul edilir. 16 Mart 1736 tarihinde tahta oturan Nadir Şah ülkede birliği-beraberliği sağlamak için bir ferman yayınlar. Bu fermanda “Hanefîlikle, Câferîliğin özünde bir olduğu, Dört Halife’nin hak olduğu” gibi ifadeler yer alır. Nadir Şah, Safevîler döneminde vuku bulan üzücü olayların izlerini silmeye çalışır. Türklük bilinci oldukça yüksek olan Nadir Şah, ilk başlarda kendisinden önceki şahlarda bir nevi takıntı halini almış olan Osmanlı idaresindeki Doğu Anadolu’yu alma ve Oğuz (Türkmen) Türklerini bir bayrak altında toplama iddialarını sürdürür. Osmanlılar, İran coğrafyasına yönelik pek bir yayılma siyaseti gütmemekle birlikte sınır ihlâllerini önleme gayesiyle zaman zaman askeri seferler düzenlerler. Revan (Erivan), Urmiye, Bağdat gibi şehirler iki Türk devleti arasında el değiştirip durur. Osmanlı’nın ateşli silâh üstünlüğünün bariz olması nedeniyle Nadir Şah, Safevîlerin yaptığı hatayı tekrarlamayarak meydan muharebesine girişmez. Ağrırlıklı olarak süvarilerden kurulu olan ordusunun bu özelliğini avantaja çevirmeye çalışır. Bu durum, iki tarafın da uzun ömürlü olmayan başarılarla yetinmek zorunda kalmalarına neden olur. 1639’da imzalanan Kasr-ı Şirin Anlaşmasının genel esaslarına bağlı kalınarak, İstanbul’da 1736 ve 1746 yıllarında on yıl arayla iki anlaşma imzalanır. Avşarlar, Revan (Erivan), Karabağ, Bakü başta olmak üzere Kuzey Azerbaycan topraklarını; Osmanlılar ise Musul, Kerkük, Erbil ve Bağdat dâhil Irak topraklarını alırlar. Batı sınırlarında barış politikası takip eden Şah, yönünü doğuya çevirir. Hindistan’a ve Türkistan’a yönelik düzenlediği seferlerde büyük başarılar kazanır. Timur Han’ın torunu Babür Şah tarafından kurulmuş olan Babür İmparatorluğunun topraklarının büyük bölümünü ve Batı Türkistan’ın bir kısmını ele geçirir. Düzenlediği bu seferler nedeniyle Nadir Şah Türk tarihinin son büyük cihan sultanı olarak kabul edilir. Katı Şialığın İslâm’da bölünmeye yol açtığını gören Nadir Şah, Osmanlı Devleti’ne bir heyet göndererek, Sünnî-Şiî ihtilaflarının giderilmesine yönelik adımlar atılmasını önerir. Nadir Şah’ın önerisine olumlu yaklaşan Osmanlı Devleti de din âlimlerinden oluşan bir heyeti İran’a (O zamanki adıyla Acem diyarı.) yollar. Yapılan ikili müzakerelerde Şiîlikteki bazı usûllerin İslâm’la bağdaşmadığı kararına varılır. Osmanlı heyetinde bulunan Abdullah Süveydî Hocaefendi, Hucec-i Kat’iyye adlı eserinde bu müzakereleri kaleme almıştır. İlk olarak 1905 yılında Mısır’da yayınlanan söz konusu kitap, ‘Hak Sözün Vesîkaları’ adıyla günümüz Türkçesine de çevrilmiştir.

Avşarlar demişken Oğuzların, Bozoklar kanadından Yıldız Han’ın dört oğlunun ilki olan Avşar’ın (Afşar) soyundan gelen bu ele avuca sığmaz Türk boyunun tarih sahnesindeki varlığı destanları aratmaz. Horasan’dan çıkarak İran’a oradan da Ortadoğu’ya, Anadolu’ya, Kıbrıs ve Balkan yarımadasına yayılan Avşarların Anadolu coğrafyasının Türkleşmesine büyük katkıları olmuştur. Avşarlar İslâm tarihi açısından da önem arz ederler. Bilindiği üzere Musul-Halep Atabeyliğini kurarak, Haçlılarla amansız bir mücadeleye girişen Avşarlar dolaylı da olsa Kudüs’ün Hıristiyanlardan geri alınmasına da vesile olurlar. Zira Selahaddin-i Eyyubî, Atabey Nureddin Zengi’nin komutanlarındandır. Anadolu’da, Moğollara karşı büyük direnç gösteren ve Türkçeyi resmi dil ilân eden Karamanoğulları; sonradan Kuzey Azerbaycan’a göçerek orada Karabağ Hanlığını kuran Saruhanoğulları; Dulkadiroğulları, Germiyanoğulları, Aydınoğulları, Şumlaoğulları, İnançoğulları, Sevindik Han ve de Alaiye beyliklerinin her biri birer Avşar Beyliğidir. Osmanlılar, başta Karamanlı ve Dulkadirliler olmak üzere Avşar aşiretlerini ve obalarını parçalayarak Bulgaristan, Yunanistan, Makedonya, Kosova gibi bölgelerde zorunlu iskâna tâbi tutarlar. Misal Atatürk’ün dedelerinin de Fatih Sultan Mehmet Han zamanında Karaman İlimizin, Bozkır-Larende yöresinden alınarak, bugün Makedonya sınırları içerisinde kalan Kocacık Köyüne yerleştirildikleri tarihî vesikalarla da sabittir. (Ha bu arada, Atatürk’ün en çok hayranlık duyduğu padişahın -bizzat kendi ifadesiyle- Fatih Sultan Mehmet Han olduğunu da belirtelim.) Zorunlu göç ve iskân siyaseti yüzünden sık sık Osmanlı ile savaşa tutuşan Avşarlar, sonunda Şah İsmail’in davetini kabul ederek büyük kitleler halinde Acem diyarına geri dönmüşler ve Safevî Hanedanlığı ile güçlerini birleştirmişlerdir. Yeri gelmişken Avşarların, Karahacılı aşiretinden de birkaç cümle ile bahsetmeliyiz. Prof. Dr. Faruk Sümer Bey’e göre tarihte ilk olarak Akkoyunlu Devletinin kuruluş sürecinde adlarından söz ettiren Karahacılı aşireti, Safevîler döneminde de kilit rol oynamışlardır. Ünlü tarihçimizin tespitine göre, Çaldıran Meydan Muharebesinde Şah İsmail’in ordusunun sol kanadına Karahacılı Beyi Mehmet Han kumanda etmiştir. Zorunlu iskân siyaseti ile Kıbrıs’a ilk yerleştirilenler de Karahacılılardan başkası değildir. Safevî Devletinin kuruluşuna ve gelişmesine büyük destek veren Avşarlar, bu devletin çöküş sürecine girmesi üzerine Nadir Bey’in öncülüğünde idareyi ele alarak kendi hanedanlıklarını kurmuşlardır. Acem (İran) diyarında kurulan Karabağ, Urmiye ve Erdebil Hanlıkları da birer Avşar beyliği olarak kayıtlara geçmiştir. Günümüzde Kuzey ve Güney Azerbaycan’da yaşayan nüfusun önemli bir bölümü Avşar kökenlidir.

Nadir Bey’in kurduğu Avşar İmparatorluğunun Acem (İran) diyarındaki hâkimiyeti 1796 yılına kadar devam eder. Kısa süreli bir Fetret döneminin ardından taht bu kez de Avşarların bir başka kolu olan Kaçarların eline geçer. Karabağ taraflarında hüküm sürerken güneye doğru inen Kaçarlar Urmiye, Tebriz gibi yörelere hâkim olarak İran’da iktidarı ele geçirirler. Kaçar Türkmenlerinin beyi olan Ağa Muhammed Han 1796 yılında şahlığını ilân eder. Başkenti Tebriz’den, Tahran’a taşıyan; dinî hayata ve eğitime önem veren; Osmanlı’yı takip ederek çeşitli ıslahatlar yapan Kaçarlar 1906 yılında Meşrûtiyet’i de ilân ederler. Anadolu Alevîliğini andıran ve Şia mezhepleri arasında Sünnî-Hanefî geleneğe en yakın kol olan Câferîlik mezhebi, Kaçar Hanedanlığı döneminde büyük gelişme gösterir.

Nadir Şah’la başlayıp, Kaçarlarla zirve yapan İran’daki olumlu hava uzun sürmez. Anadolu’da, Gazi Mustafa Kemal ve arkadaşları tarafından millî temellere dayalı yeni bir devlet teşkilatının kurulması Kaçar Hanedanlığının sonunu getirir. Zira Anadolu’da iktidara gelen kadrolar aşırı milliyetçidir ve devletin esaslarını belirlerken Sünnî-Hanefîlikten beslenmekle birlikte, temele Türk milleti kavramını oturtmuşlardır. Dahası Mustafa Kemal’in kökenleri de bir Avşar Beyliği olan Karamanoğullarına; bizzat kendisinin tabiriyle Yörük-Türkmenlerine dayanmaktadır. Üstelik Karamanoğulları Beyliği de Avşarların bir kolu olan Kaçar aşireti tarafından kurulmuş olup, Kuzey Azerbaycan’ın Karabağ bölgesinden göçerek, ilk beyleri olan Nûre Sufî Bey önderliğinde önce Sivas’a, oradan da Karaman’a gelip yerleşmişlerdir. Oldukça yoğun bir Türklük bilincine sahip olan Kaçar Türkmenleri bu kez de İran’da işbaşındadır. İlerleyen zamanlarda tesis edilecek bir Türkiye-İran ittifakının bölgede çıkarları olan Rusya ve İngiltere’nin işine gelmeyeceği aşikârdır. Zira Kuva-yı Millîyeciler İstiklâl Harbi sırasında Kuzey Azerbaycan, Batı Türkistan, Horasan ve hatta Hindistan gibi ülkelerle irtibata geçmiş; geçmekle de kalmayıp, millî mücadeleleri için bu ülkelerden yardım da almışlardır. Dahası Batı emperyalizmine ‘dur’ diyen ve Misâk-ı Millî sınırları içinde yer alan Musul ve Kerkük’ten bir türlü vazgeçmeyen Ankara Yönetimi, bölgede sömürge durumuna düşmüş diğer halkların özgürlük isteklerini de kamçılamıştır. Bu durum, uzun vadedeki çıkarları için Türkiye ile Türkistan arasına bir set çekilmesini elzem olarak gören iki emperyalist ülkenin; Türkistan ve Kafkaslardaki hâkimiyetini garanti altına almak isteyen Komünist Rusya ile Ortadoğu ve Hindistan’daki sömürgelerini kaybetmek istemeyen Kapitalist İngiltere’nin harekete geçmelerine yol açar. 1925 yılında -işbirlikçi Farisîlerin de yardımıyla- Kaçar Hanı Ahmet Şah iktidardan uzaklaştırılır ve Farisî kökenli Rıza Han, adına bir de ‘Pehlevî’ unvanı eklenerek tahta oturtulur. Bu darbeyle birlikte, ülkede 800’lü yıllardan beri devam eden Türk hâkimiyeti de sekteye uğramış olur.

Rıza Pehlevî’nin iktidara getirilmesiyle, İran’da sancılı bir süreç başlar. 1925–1979 yılları arasında Pehlevîlerin; 1979’dan günümüze kadar da Humeyni ve yandaşlarının Oğuz (Türkmen) Türklerine yönelik baskıları yıldan yıla artarak devam eder. Nüfusunun yarıdan fazlası Türk olan İran’da bugün Türkçe yasaktır. Tıpkı Çin zulmü altında inleyen Doğu Türkistan’da olduğu gibi!.. Farisîler, İran’da Türklere ait ne varsa silmeye çalışırlar. Hatta Türk kültürünün simgelerinden olan, kadınlarımızın beyaz başörtüleri bile yasaklanır. Güney Azerbaycan’ın başkenti Tebriz, Avşar şehri diye anılan Urmiye ve daha birçok yerleşim biriminde Farisî karşıtı ayaklanmalar çıkar, gösteriler yapılır. Tıpkı Horasan Türkmenlerinden Sabit oğlu Numan’ın (Ebu Hanife Hz.) kurduğu Hanefîlik gibi, bir nevi Türkmen mezhebi olan ve dahası Anadolu Alevîliğini andıran Câferîlik, Farisîlerin elinde siyasete alet edilir. “Her yer Kerbela, her gün aşure” gibi beylik söylemlerle (slogan) Şiî ve Sünnî Müslümanlar arasındaki uçurum derinleştirilmeye çalışılır. Şah İsmail’in Anadolu’ya yönelik güttüğü siyasette muhataplar genellikle Alevî Türkmenler olurken, İmam Humeynî’nin siyasetine tav olan Anadolu Müslümanlarının neredeyse tamamının Hanefî Türkmen ve/veya Şafiî Kürt olması da göstermektedir ki, iki ülke arasında yüzyıllardır süren rekabetin siyasî yönü hâlâ ağır basmaktadır.

Evet, canlar! Gelelim bugünün jeopolitiğine!.. Biz, Türkiye ile İran’ın savaşmasını istemeyiz. Olsa olsa birleşmelidir bu iki ülke. Velâkin İran’ın da artık demokrasiye geçmesini; başta Güney Azerbaycanlılar olmak üzere Avşar, Kaşgay, Kürt… gibi adlarla anılan İran’daki dili bir, dini bir soydaşlarımızın insanca ve özgürce yaşamalarını isteriz. İran’da, tekrar bir Oğuz (Türkmen) devletinin kurulmasını; olmadı Güney Azerbaycan’ın, Kuzey’le birleşmesini de hakeza… Yüreğimiz, “Allahaısmarladık” diyerek Kosova’dan yola çıkan bir yolcunun, hür ve bağımsız Doğu Türkistan’ın başkenti Urumçi’ye “Allah’ın selâmı üzerinize olsun” diyerek gireceği günlerin özlemiyle yanar durur her daim. Ha bu arada, içinize bir kuşku neyim düşmesin. Biz, 1997’de durduğumuz yerdeyiz. Türkiye ile İran savaşırsa Türkiye tarafında saf tutarız. Peki, ya Türkiye ile İran birleşirse... İkinci bir Talas Meydan Muharebesi neden olmasın? Serik.. 28.03.2012

Aziz Dolu Atabey

Derkenar: Milliyetçiliği kahvehane, meyhane köşelerinde nutuk atan kimi soytarılara yahut Ankara’da âlem yapan üç beş soykaya bakarak değerlendirmek yanlış olur cancağızlar. Siyasettir, “Ne mozaiği ulan!” diyenlerle -bir şekilde- yıldızınız barışmıyor olabilir. Velâkin ilim-irfan ehlini mutlaka ve mutlaka tanık (referans) kabul etmelisiniz ki milletin birliği-beraberliği, huzuru teminat altına alınabilsin. Misal biz, Çanakkale’ye gidip de dönmeyen bir Karahacılı’nın tek çocuğu olan dedemizin, ilerleyen yaşına rağmen ayağı ile kürüye kürüye yolun kenarına attığı bir kör çividen öğrendik milliyetçiliği. “Dede ne’den (ne edersin)?” diye sorunca: “Birinin ayağına batar. Bi’ vesaitin (araç) tekerini patlatır. Ne olur, ne olmaz. Milletin canı, malı yanmasın cıvanım!” demişti rahmetli.