Günümüzde kullandığımız Türkçe; Arapça, Farsça ve Asya Türkçe’si ile harmanlanmış bir dildir. Cumhuriyetin ilk yıllarından sonra dilimize; kompozisyon, politika gibi Latince kökenli sözcükler de girmiştir.

Bir dilin güzel kullanılabilmesinin temel koşulu, o dildeki sözcüklerin etimolojisini ve anlamını/anlamlarını doğru bilmektir. İlk, orta ve yüksek öğrenim gören öğrencilerimiz bu konularda zayıf yetiştikleri için dilimizi de son derece yanlış ve bozuk kullanmaktadırlar. Yalnızca öğrencilerimiz değil, hemen hemen bütün televizyon ve radyo sunucuları dilimizi bilmeden baltalamaktalar. Bu yazımda kimi sözcüklerin yanlış kullanımı üzerinde duracağım.

Veled sözcüğü Arapça’dır ve çocuk anlamına gelmektedir. Veled sözcüğünün çoğulu da Evlad sözcüğüdür. Ulu önderimiz Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Gençliğe Hitabe’sinde: Ey Türk İstikbalinin Evladı! diye haykırırken, bütün Türk gençliğine seslenmekteydi. Yani Atatürk, sözcüğü çoğul olarak ve yerinde kullanmıştır. Oysa: Evladım bir bardak su getirsene! diye seslenen baba aslında tek çocuğuna seslenmekte ancak sözcüğü çoğul kullanmaktadır.

Bir başka örnek daha vereyim. Demeç anlamına gelen ve Arapça olan Beyan sözcüğü tekildir. Beyanat sözcüğü ise beyan sözcüğünün çoğuldur. Bir sunucu: Başbakan verdiği bir beyanatta…diye başladığı konuşmasında devirdiği çamın ayrımında bile değil. Dedik ya beyan tekildir ve çoğulu da beyanat olur diye. Bir beyanat nasıl oluyor, bilen biri anlatsın bana!

Öğrencilerimizin çoğu ithalat ve ihracat sözcüklerini karıştırırlar. İthalat, ithal sözcüğünün; ihracat da ihrac sözcüğünün çoğuludur. İthalat sözcüğü eskiden idhalat biçiminde kullanılırdı. Doğrusu da budur. Çünkü Arapça’dan dilimize giren çoğu sözcükte d-t değişimi olmuştur. Şimdi İdhalat sözcüğünün sesiz harflerine dikkatinizi çekerim. D, h ve l harfleri dahil sözcüğünü çağrıştırıyor mu? Ya İhracat sözcüğündeki h, r ve c harfleri? Onlar da hariç sözcüğünü çağrıştırmaktalar. O zaman ithalat, dışarıdan ülkeye dahil edilen anlamına geliyor. Tıpkı ihracatın da ülkeden harice gönderilen anlamına geldiği gibi.

Sevgili okurlarım. Yukarıda anlattığım bir sözcüğün kökünü bulma oyununu günlük yaşamınızda kendi kendinize oynayınız. Anlamını bilmediğiniz çoğu Arapça sözcüğü hemen tanıyacağınızı göreceksiniz. Haydi bu oyunu ilk önce birlikte oynayalım.

Örneğimiz Tahayyül etmek terimi olsun. Tahayyül sözcüğünün sessiz harfleri t, h, y ve l harfleridir. Baştaki t harfini dikkate almazsanız geriye hayal sözcüğünü meydana getiren harfler kalıyor. Terimin hayal etmek anlamını taşıdığını hemen görebiliyorsunuz değil mi? Bu oyunu koltuğunuzda, yolda, parkta her yerde kendi kendinize oynayabilir ve kendi kendinize sözcük bilginizi arttırabilirsiniz. Keyifli oyunlar.

Düşüncelerinizi her zaman doğru olarak anlatabilmeniz dileğiyle!