Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın 15-17 Mart tarihleri arasında Rusya Federasyonu'na düzenlediği resmi ziyaret, Türk dış politikası için son yılların en önemli olaylarından biri sayılabilir. Erdoğan'ın Rusya ziyaretini hem ekonomik hem de siyasi açıdan ele almak, Türkiye'nin bölgede artan gücünü anlamak bakımından faydalı olacaktır.



Türkiye ile Rusya arasında geçen yıl Mayıs ayında imzalanan anlaşma uyarınca oluşturulan Üst Düzey İşbirliği Konseyi'nin (ÜDİK) ikinci toplantısı, Erdoğan'ın ziyareti sırasında yapıldı. Konseyin amacı, iki ülke arasında zaman zaman ekonomik ve ticari konularda ortaya çıkan sorunların ele alınarak çözümlenmesi. Toplantıda iki ülkenin ilgili bakanları bir araya gelerek enerjiden ticarete ilişkileri daha ileriye taşımak için görüş alışverişinde bulundu.



HEDEF 100 MİLYAR DOLAR TİCARET HACMİ



15 Mart'ta Moskova'daki Uluslararası Ticaret Merkezi'nde gerçekleşen Türk-Rus iş forumunda konuşan Başbakan Erdoğan ve Rusya Federasyonu Başbakan Yardımcısı İgor Seçin önümüzdeki beş yıllık dönemde iki ülke arasındaki ticaret hacminin 100 milyar dolara çıkarılması hedefini bir kez daha tekrarladı. Daha öncede dile getirilen bu hedef, Türkiye'nin ne kadar 'büyük oynadığı'nın bir göstergesi olarak okunmalı.



Ülkelerin iç barışının ve birbirleri ile dostane ilişkilerinin anahtarının, güçlü bir ekonomiden geçtiğinin bilincinde olan Türkiye, son dönemde Rusya Federasyonu ile ilişkilerde ekonomi dilini de ön plana çıkartıyor. Bununla birlikte ticaretin Türkiye lehine seyretmediği de bir gerçek. 2010'da 26,2 milyar dolar olacak ticaret hacmine karşılık, Türkiye'nin Rusya ile ticaretinde ihracatın ithalatı karşılama oranı yalnızca yüzde 21. Bu oranın AB ile olan ticarette yüzde 90 olduğu hatırlanacak olursa Türkiye'nin kat etmesi gereken mesafe de kendiliğinden ortaya çıkıyor.



Ancak madalyonun diğer yüzünde Türkiye'nin yüzünü daha çok güldüren bir tablo var. Türk şirketlerinin Rusya Federasyonu'nda yaptığı milyarlarca dolarlık yatırımlar ve sayısı her geçen yıl artan Türkiye'yi ziyaret eden Rus turistler... 2010 yılında 3,1 milyon Rus turist Türkiye'yi ziyaret etti. Nisan 2011'de uygulanmaya başlanacak olan vize muafiyeti ile birlikte Türkiye'yi ziyaret eden Rus turist sayısında yüzde 10'luk bir artış bekleniyor.



İkincisi gerçekleşen ÜDİK toplantısında ise beklendiği gibi ağırlıklı olarak enerji görüşüldü. Mersin Akkuyu'da yapılması planlanan nükleer santral ile ilgili olarak Başbakan Erdoğan projeden vazgeçilmediğini ancak ek güvenlik önlemleri beklendiğini belirtti. Japonya'da meydana gelen deprem ve tsunaminin ardından Fukuşima Nükleer Santrali'ndeki sızıntı Türkiye'nin hassasiyetini 'doğal olarak' bu yöne çevirdi.



ZİYARETİN TARİHİ ANLAMI



Erdoğan'ın Rusya ziyareti sırasında gerçekleşen ÜDİK toplantısının 16 Mart'ta gerçekleşmesi ise bir tesadüf değil. 16 Mart, 1921'de TBMM Hükümeti ile Rusya Sosyalist Federatif Sovyet Cumhuriyeti (RSFSC) arasında imzalanan Dostluk ve Kardeşlik Anlaşması'nın (Moskova Anlaşması) 90. Yıldönümü.



Antlaşma'nın imzalandığı dönem göz ününe alındığında kuruluş aşamasındaki iki büyük devletin güvenlik kaygıları nedeniyle birbirine yaklaştığı görülüyor. Soğuk Savaş yıllarında ikili ilişkilerdeki hâkim unsur, askeri ve güvenlik temelli konular oldu. Zaten, o günkü dünyanın koşulları da bunu zorunluluk haline getirmişti. Yine de Türkiye ile SSCB arasındaki ilişkilerin 1960'ların ortalarından başlayarak ekonomik temelde iyileşmiş olduğunu ve 1967'de SSCB'den alınan kredilerle Seydişehir Alüminyum fabrikasının da aralarında olduğu önemli tesislerin kurulduğunu unutmamak gerekir.



Sovyetlerin dağılmasının ardından, 2000'lerin başından itibaren ilişkiler yeni bir ivme kazandı. Soğuk Savaş sonrası ortaya çıkan yeni konjonktürde Türkiye gibi Rusya'nın da dış politikada yeniden yapılanmaya gitmesi ilişkilere can suyu oldu. Türkiye, Rusya'yı, bölgenin göz ardı edilemeyecek önemli bir aktörü olarak görürken, 1 Mart tezkeresinin ardından Rusya'nın Türkiye'ye bakışında da önemli bir değişiklik yaşandı. Moskova'ya göre, Ankara, özellikle ABD'nin bencil dış politika ekseninden sıyrıldı.



Bölgenin süper gücü Rusya, 2023'ün süper güç adayı Türkiye'nin farkında. Acaba biz de bunun farkında mıyız?



Fırat KÜÇÜKKÖMÜRCÜ

bilgi@globalyorum.com