Tarixçi-alim Kərəm Məmmədov: “Ərəb ölkələri ilə Azərbaycan arasında analoq axtarmaq siyasi korluqdur”



Son vaxtlar bəzi siyasi qüvvələr ərəb ölkələrində baş verən siyasi proseslərin Azərbaycana da təsir edəcəyini proqnozlaşdırırlar. Xüsusilə, ərəb ölkələrində dəyişikliklərin önündə gedən gənclər hərəkatının Azərbaycanda da formalaşacağını və onların etiraz aksiyalarına qoşulacağını bəyan edənlər də var. Ümumiyyətlə, bu gün ərəb ölkələrində baş verən siyasi dəyişikliklər bölgəyə sabitlik, demokratiya bəxş edəcək, yoxsa bölgə uzunmüddətli xaos, anarxiya girdabına yuvarlanacaq. Bu və ya digər haqda suallarımızı Bakı Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsinin dosenti, tanınmış tarixçi-alim Kərəm Məmmədov cavablandırır.



- Son vaxtlar Ərəb bölgəsini bürüyən inqilab dağlası bölgəyə nə verəcək? Sizcə, baş verən hadisələr bu bölgəyə azadlıq, demokratiya gətirəcək, yoxsa bölgəni ikinci İraq, Əfqanıstan gözləyir?



- Ərəblər yaşayan bölgələrdə baş verənlərin hələ inqilab, yoxsa xarici dövlətlər tərəfindən dəstəklənən iğtişaş olduğu məlum deyil. Bunu Liviyada baş verən hadisələr göstərdi. Bəzən terminlər bizim dilimizdə olmadığından onun mahiyyətini də dərk etmirik (demokratiya, inqilab, islahat və s.). Əgər bu "inqilab"lar bölgədə ABŞ-ın istədiyi rejimlərin qurulması xatirinə edilirsə mən bunun ərəblərə xeyir verəcəyinə inanmıram.



- Ümumiyyətlə, sizə elə gəlmir ki, baş verən inqilablar bölgədə Amerikanın, qərbin dominatlığını güclənməsinə səbəb olur? Və bölgə bu, dövlətlərin nüfuz dairəsinə keçir...



- Bu cür "inqilab"larla ABŞ sanki ərəb ölkələrində hakimiyyətə gələ biləcək daha mütərəqqi qüvvələrin qarşısına sədd çəkmiş oldu. Bu "inqilab"ları mən daha çox 1688-ci ildə İngiltərədə baş vermiş "Şanlı İnqilaba" bənzədərdim. 30 ildə ABŞ Mübarəkin və Qəzzafinin diktator olduğunu görmürdü? Sadəcə bu ölkələrdə dini təmayülün artdığını görən ABŞ o dinsizlərin yerinə başqa cür islamfobları gətirəcək və bunun adını "demokratiya" qoyacaq.



- Cəmiyyətimizdə bəzi qüvvələr inqilab dalğasının Azərbaycana da təsir edəcəyini proqnozlaşdırırlar. Ərəb inqilabının Azərbaycana təsir imkanları nə qədər realdır? Üstəlik, hazırda sosial-iqtisadi problemlər içərisində boğulan və hər an sosial partlayışa hazır olan Ermənistanda inqilabın baş vermə ehtimalı mümkündürmü?



- Sosial haqsızlığın tüğyan elədiyi heç bir ölkə sosial partlayışdan sığorta olunmayıb. Sosial partlayışın qarşısını qismən də olsa ala biləcək vasitə millətçilikdir. Ermənistandakı rejimin özünü qoruyub saxlaya bilməsi məhz bu amillə bağlıdır. Ərəb ölkələri ilə Azərbaycan arasında analoq axtarmaq siyasi korluqdur. Eyni zamanda, Azərbaycanda "dini inqilab" gözləyənlər də sadəlövhlük edirlər. Çünki Azərbaycan əhalisi rəsmən müsəlman olsalar da məzhəb baxımından digər müsəlman ölkələri ilə müqayisədə çox rəngarəngdir. Rusiyada ola biləcək dəyişiklik onun Cənubi Qafqazda forpostu olan Ermənistanda "inqilab"ın olmasına gətirib çıxarda bilər.



Söhbətləşdi: Elnur Eltürk