Türkiye,özellikleri itibariyle AB ve Orta Asya ülkeleri arasında kilit bir ülke konumundadır.Türkiye,Orta Asya cumhuriyetlerinin bağımsızlıklarını ilk tanıyan ülkeler arasında yer aldı,bu ülkelerle ilişkilerini sürekli canlı tuttu.Bazen Tacikistan’ı da içine alacak şekilde bu yeni ülkeler Türki Cumhuriyetler olarak tanımlandı.

Türkiye’nin milli çıkarları,dış politikasının ana eksenine Orta Asya,Ortadoğu ve Afrika açılımını oturtmayı gerekmektedir.Bu AB açılımında vazgeçmek anlamına gelmez,ama Türkiye-AB ilişkilerinde yolunda gitmeyen çok önemli noktaların olduğu,AB’nin verdiği sözleri tutmadığı,ülkemize ikinci sınıf muamelesi yaptığı da açıktır.Türkiye,AB ile onurlu ve çıkarlarını koruyan bir ilişki geliştirmek ve taviz vererek kendisine bir yer edinme politikasından vazgeçmek zorundadır.

Orta Asya politikasında altı çizilmesi gereken bir diğer husus,yeni dış politika vizyonunun toplumsal desteği arkasına almasıdır.Türkiye’nin yeni Orta Asya politikası daha realist ve gerçekleştirebilir hedeflere sahip.Bölgesel rekabet değil,işbirliği ortamında Orta Asya ülkeleri ile ilişkiler geliştirilmeye çalışıyor.

11 Eylül sonrasında Orta Asya bölgesinde yaşanan değişim Türkiye dahil olmak üzere tüm Avrasya coğrafyasını etkileyecek güçtedir.Bölge cumhuriyetleri ile ilişkilerin geliştirilmesi Avrupa Birliği ile sıkıntılı günler yaşadığı dönemlerde gündeme getirilen bir seçenek olmaktan öte önemli fırsatlar da içermektedir.Bağımsız oldukları günden bugüne kadar yapılan çalışmalara rağmen,Türkiye,Orta Asya cumhuriyetleri ile ortak çıkarlara dayalı somut bir siyasi zemini oluşturmada beklenen başarıyı sağlayamamıştır.

Türkiye’nin alternatifleri var.İran ve Rusya’ya Orta Asya Cumhuriyetlerine ve yarı askeri rejimle yönetilen bazı İslam ülkelerine yönelenebilir.AB ile bağları olmayan bir Türkiye,Orta Doğu ve Akdeniz’de birlikte çıkar çatışmasına girebilir.Türkiye’nin dostları,AB’yi sözlerini yerine getirmeye ikna etmeli.Türkiye’nin dışlanması,Avrupa’nın en büyük değerlerinden biri olan bu ülkeyi çatışma ve gerginlik kaynağına dönüştürebilir.

Bölgeye ilgisi olan İran,Rusya,Pakistan,Hindistan ve Çin gibi Asyalı güçlerle ilişkileri olan Türkler,Orta Asya’da etkili küresel aktörler olan AB ve Amerika ile ilişkilere sahip.İkili ilişkilerde kaydedilen gelişmeler,bölgesel ve küresel bağlamda Türkiye’nin Orta Asya ile ilgili derinleştirmesine yardımcı olacaktır.Bölgeye enerji kaynakları açısından bakınca,Türkiye’nin bir geçiş yolu olmak istediğini belirtmek gerekir ve ancak aynı şeyi Romanya,Yunanistan,Bulgaristan,Ukrayna gibi ülkelerde öneriyor ve bu çerçevede Türkiye’nin bölgede yaşayan seçimlerin önemli olacağını belirmek gerekir.

Türkiye’nin Orta Asya’ya yönelmesinin olası sonuçlarından birisi bölgede ekonomi politikalarını gerçekleştirme aşamasında Rusya Federasyonu’nu kızdıracak tavırlardan kaçınırsa ve hatta bu devlete Orta Asya bölgesi için işbirliğine girerse hem adı geçen bölge için önemli bir engeli bertaraf edecek hem de Rusya ile mevcut ekonomik ilişkilerini geliştirme şansına sahip olacaktır.

Orta Asya bölgesindeki Türk-Amerikan işbirliğinin sonucunda İran’ın yüzünü Rusya Federasyonu’na döndürmesi ve böylelikle bu işbirliğine dahil edilmeyişinden ötürü içinde bulunduğu yalnızlığı telafi etmeye çalışması mümkündür.Rusya ve İran,bu stratejik ortaklık içinde Orta Doğu’nun statükosunu ve Türkiye’nin bu bölgedeki durumunu tehlikeye dönüştürebilecek ortak politikalar geliştirebilir.

O zaman bu soruları sormak lazım… Türkiye’nin Orta Asya’daki politikaları kendi başına mı hareket ediyor,ABD ile mi hareket ediyor,yoksa Rusya ile mi?

Türkiye,Orta Asya Türk Cumhuriyetleri üzerinden neden çekici bir güç olamadı?bu soruların cevaplarını aramak lazım.