Başbakan Erdoğan”ın ABD”de Ermenistan Cumhurbaşkanı Sarkisyan ile bir araya gelecek olması Bakü”de endişeye neden oldu. Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Sinirlioğlu bu tedirginliği gidermek için Azerbaycan”a gitti

Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Büyükelçi Feridun Sinirlioğlu, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan”ın özel mektubunu iletmek üzere Bakü”ye gitti. Sinirlioğlu, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile bir araya geldi. Feridun Sinirlioğlu”nun Aliyev”e Başbakan Recep Tayyip Erdoğan”ın özel mektubunu ilettiği bildirildi. Sinirlioğlu, Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar Memmedyarov”la da görüştü. Sinirlioğlu”nun Ermenistan”ın ardından Azerbaycan”a yaptığı ziyaretini değerlendiren diplomatik kaynaklar, Bakü”deki temasları çerçevesinde Sinirlioğlu”nun Ermenistan”daki görüşmesine ilişkin bilgi aktardığını kaydetti. Sinirlioğlu, daha önce Erivan”a giderek Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan”a Erdoğan”ın mektubunu vermişti. Erdoğan”ın mektubunda, “biz protokollere bağlıyız” mesajı verildiği belirtilmişti. Sinirlioğlu”nun Ermeni liderlerle görüşmesinin ardından Türk Dışişleri Bakanlığı Başbakan Erdoğan ile Serj Sarkisyan”ın Washington”da bir araya geleceğini duyurmuştu. Bunun üzerine bir de Nükleer Güvenlik Zirvesi”ne Ermenistan”ın davet edilip, Azerbaycan”ın çağrılmaması Bakü”de endişeyle karşılanmıştı. Azerbaycan, Ermenilerin işgal ettiği topraklardan çekilmediği sürece, Türkiye”nin protokolleri onaylayarak sınırlarını açmasını istemiyor. Bakü, böyle bir durumun, Ermenilerin Karabağ”dan çekilmeyerek toprak büktünlüklerine zarar vereceğini düşünüyor. Sinirlioğlu”nun da bu nedenle Azerbaycan”a giderek bu tedirginliği gidermeye çalıştığı belirtiliyor.

Bu arada, Washington”da 12-13 Nisan”da düzenlenecek Nükleer Güvenlik Zirvesi”ne Ermenistan çağrılırken Azerbaycan”ın davet edilmemesi Ankara”da rahatsızlığa yol açtı. Ankara”nın Washington”daki zirveye Ermenistan”ın davet edilip, Azerbaycan”ın davet edilmemesinden dolayı rahatsız olduğunu dile getiren diplomatik kaynaklar, bu rahatsızlığın üst düzeyde ABD yönetimine iletildiğini söyledi.

Bu arada Türkiye ile Azerbaycan arasındaki doğalgaz fiyatını belirleme zirvesi Mayıs ayında yapılacaktır. Türkiye”nin Bakü Büyükelçisi Hulusi Kılıç Mayıs ayındaki zirvede doğalgaz fiyatında razılık elde edileceğine tamamen inandığını söyledi. Fakat bazı sağlam kaynaklara göre ve Azerbaycan yönetiminin yetkili kişilerince basına sızan bilgilere göre, Türkiye ile Azerbaycan arasında son günlerde sürtüşmelere sebep olan Türkiye”nin Ermenistan”la yakınlaşma çabalarına Türkiye hükümeti son vermedikçe doğalgaz fiyatlarında anlaşma sağlanması imkansızdır.

Biliyorsunuz, 4 Mart”ta Amerika Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi”nde 22”ye karşı 23 oyla, yani bir oy farkıyla ve senaryo gibi düzenlenen oylama sonucu, Ermeni Tasarısı geçti. Burada dikkat çekici bir gelişme, tasarının Komite”de kabulünden önce ABD yönetimi, Türkiye”nin tüm ısrarlı çabalarına karşın, pek de önleyici harekete geçmedi. Şimdi kabulünden sonra Başkan Obama”nın çevresinden ve Dışişleri Bakanı Clinton”dan gelen açıklamalar, tasarının Temsilciler Meclisi gündemine alınmayacağı şeklinde, ama belli olmaz Demokles”in kılıcı gibi Türkiye”nin karşısında böyle bir tehlikeli olasılık var. Bir benzetmeyle, vurucu mermi bir kere namluya sürüldü, tetik çekilir mi, çekilmemesi için ne istenir, ne zaman çekilir? Tepki olarak Washington”daki Büyükelçimizi 24 Nisan”a kadar geri çektik. Şimdi iş 24 Nisan”da Obama”nın söyleyeceği söze endekslenmiş durumda. Cumhurbaşkanı Gül, “Bu oylamanın her alanda neden olabileceği olumsuz sonuçların sorumlusu Türkiye olmayacaktır” demiş.

Amerika”daki skandal Komite kararının yarattığı gerilim devam ederken, iki gün önce 11 Mart”ta bu sefer İsveç Parlamentosu”ndaki Soykırım Tasarısı yine bir oy farkıyla, 130”a karşı 131 oyla kabul edildi. İsveç Parlamentosu”ndan geçerken de, Amerika”daki Dışilişkiler Komitesi”nin kararı örnek alındı ve İsveç”i o kararın etkilediği anlaşılıyor. Üstelik İsveç soykırımı abarttı, Ermenilerin yanısıra, Asurilerin, Keldanilerin, Pontus Rumlarının ve diğer Hıristiyan azanlıkların da öldürüldüğünü, soykırıma uğrayanların sayısının 2 milyon olduğunu karara bağladı. İsveç”te bu gelişimin muhalefetin girişimiyle sağlandığı, iktidar partisinin kabullenmeyip karşı çıktığı söylendi, İsveç Dışişleri Bakanı ve Başbakanı Türkiye”den özür dilediler. Ancak, sözde soykırımı tanıyan 20”nci ülke yine de İsveç. Önümüzdeki süreçte Amerika tanırsa, 21”inci ülke olacak. Sırada İngiltere ve İspanya”nın olduğu da söyleniyor.

Biz ne yaptık? İşte bizi şu anda zayıf duruma da düşüren bu. Sanki Türkiye böyle bir fırsat bekliyormuşçasına, Ermenistan Anayasa Mahkemesi”nin bizi değil, Sarkisyan”ı ilgilendiren kararlarının üzerine, o meselenin üzerine gittik. Öyle olunca, Batıda şu sorgulanmaya başladı; o zaman herhalde Türkiye bu protokoller sürecinde samimi değildi, zaten paraf ederek bir önceki 24 Nisan”ı böyle geçirdi, imzaladıktan sonra tuttu bunu Karabağ konusuna bağladı, ondan sonra Ermenistan Anayasa Mahkemesi”nin çıkardığı bir kararı da bahane etti, süreci durdurdu. Şimdi böyle bir resim verdiğinizde, bunun yanlış veya doğru olması hiç önemli değil.

Uluslararası ilişkilerde gerçeklerden çok, gerçek görünenler daha önemlidir. Yani algılama, gerçekte ne olduğundan daha önemlidir. Şimdi burada Türkiye”nin gerçekten niyetinin ne olduğu, hüsnüniyetle mi hareket ettiği, yoksa kötü niyetli mi olduğunun hiçbir önemi yok. Yurtdışında, uluslararası alanda bunun nasıl algılandığı önemli. Kıbrıs konusu örneği önümüzde. Kıbrıs”ta Denktaş”tan sonra, Türk tarafının kaybettiği 1 cm toprak var mı? Yok. Verdiğimiz bir şey var mı? Yok. Ama uluslararası alanda baktığında, Türkiye işbirliği yapan ülke, Rum tarafı işbirliği yapmayan ülke gözüküyor. Değişen ne? İmaj, algılama, aslında sahada baktığınızda hiçbir şey değişmiş değil. Türk askeri de aynı sayıda orada duruyor. Toprak da aynı, mallar ve mülkler de aynı, hiçbir şey değişmedi, ama imaj değişti. Şimdi Ermenistan meselesinde de durum böyle. Türkiye bu işi, son dönemin moda ifadesiyle, medyada görüntü itibariyle iyi oynayamadı. Uluslararası kamu diplomasisini iyi yapamadı ve biz hüsnüniyeti olmayan bir şekilde bu yola girmiş gibi gözüktük, o da bize zarar veriyor. İşte İsveç”te, Amerika”da ortaya çıktığı gibi.





Dr. Elnur Hasan MİKAİL

Uluslararası İlişkiler uzmanı

emikail@turansam.org



11.04.2010